Viool leren spelen

Viool leren spelen kan in principe op elke leeftijd. Het is bekend dat het met het vorderen van de leeftijd moeilijker wordt om nieuwe dingen te leren. Dat is met viool leren spelen niet anders. Daarom verdient het de voorkeur om te beginnen met vioollessen in de kindertijd. In de wereld van de muziek wordt onderscheid gemaakt tussen amateurs en professionals. Amateurs hebben wel muziekonderwijs genoten maar niet op het niveau van professionals. Een professioneel violist heeft een opleiding aan het conservatorium genoten. Dit is een HBO- opleiding en biedt naast het viool leren spelen tal van andere vakken waaronder muziektheorie, solfège, muziekgeschiedenis, muziekanalyse en methodiek. 

Sonja Schwedersky

30 april 2023 ·

9 minuten Leestijd

8.1K X Bekeken

Lees verder na de afbeelding.

Beste leeftijd om viool te leren spelen

De meningen over de beste leeftijd om viool te leren spelen lopen uiteen. Eigenlijk moet het uitgangspunt zijn dat je zin hebt om te leren vioolspelen. Het vraagt namelijk wel wat inspanning en geduld. Een viool leer je niet in een paar lessen te bespelen en je kunt het jezelf -uitzonderingen daargelaten- ook niet aanleren. We kennen allemaal wel iemand die zonder lessen leuk piano kan spelen. Met een viool zie je dat veel minder. Lessen zijn dan ook onontbeerlijk om goed te leren vioolspelen. Alleen al het vasthouden van het instrument vergt tijd en inspanning. Zo op het oog lijkt de violist de viool vast te houden met de linkerarm waarbij het instrument onder de kin op de linkerschouder rust. Dat is echter schijn. De viool wordt vastgehouden met de schouder en kin. De linkerhand moet vrij kunnen bewegen. De beste leeftijd om viool te leren spelen is de kindertijd maar ook op latere leeftijd is het geen probleem. Het zal wellicht wat langzamer gaan maar aan de andere kant heb je als volwassene meer ervaring met zaken als doorzettingsvermogen, onderken je gemakkelijker dat studeren er nou eenmaal bij hoort en heb je wellicht ook meer tijd. 

Kinderen en viool leren spelen

Als kinderen willen leren viool spelen dan hebben zij meestal een violist gezien en/of gehoord. Zij kunnen nog niet inschatten of het leren zelf hen ligt, of ze talent hebben en het vereiste doorzettingsvermogen. Dat geldt overigens ook voor andere nieuwe dingen zoals een sport of creatieve bezigheid. Pas na enige tijd kan worden bekeken of het een goede keus was op vioolles te gaan. Uiteraard zijn het de ouders die uiteindelijk beslissen of een kind op vioolles gaat. Een enkele keer is het niet het kind maar de ouder die de vioollessen ambieert. 

Heel jonge kinderen worden soms al gestimuleerd viool te leren spelen maar zij zijn meestal nog niet in staat om dan ook noten te leren lezen. Hiervoor zijn speciale methodes waarbij de kinderen leren spelen op hun gehoor en niet van notenblad. 

Als kinderen eenmaal kunnen lezen en schrijven dan kunnen zij ook leren noten lezen. Zo tussen de leeftijd van 8 en 12 jaar is een goed moment om te beginnen met vioolles. Het kind is niet meer druk met het leren lezen en er is ruimte ontstaan voor nieuwe dingen. Op deze leeftijd kunnen zij moeiteloos nieuwe vaardigheden aanleren. Vrijwel elk kind kan leren vioolspelen. Of een kind snel vorderingen maakt hangt af van inzet en talent. 

Inzet en talent bij leren viool spelen

Er zijn kinderen die heel gemakkelijk leren. Zij zien iets één keer en doen het dan foutloos na. Er zijn kinderen die thuis niet of nauwelijks studeren en toch elke les flinke stappen zetten. De meeste kinderen zullen thuis moeten oefenen. Natuurlijk is een veelgestelde vraag hoe lang en hoe vaak er moet worden gestudeerd. Bedenk dat vioolspelen inspannend is en kinderen niet lang achtereen kunnen studeren. Meestal heeft een kind eenmaal per week vioolles. Als er zo’n viermaal per week wordt gestudeerd, gedurende een kwartiertje, dan is dat voldoende. 

Tip: zorg dat alles klaar ligt om te gaan studeren. Als je elke keer je viool uit de koffer moet halen, de muziekstandaard moet uitvouwen, je muziek moet zoeken, dan is de drempel om te gaan studeren te hoog. Meteen na de vioolles de viool uitpakken en op een veilige plek leggen. Zorg dat de muziekstandaard met de muziek er op klaar staat. Een kind kan dan wanneer het zin heeft de viool pakken en even spelen. 

En dan het talent. Talent is een ongrijpbaar iets en is meestal ook gelimiteerd. Je kunt talent hebben om dingen snel aan te leren, waaronder vioolspelen. Deze kinderen leren in een paar jaar aardig spelen maar vorderen daarna niet of nauwelijks. Ze zijn niet gewend moeite te doen en gaan het minder leuk vinden nu er moet worden gestudeerd. 

Talent is veelomvattend. Om viool te leren spelen moet je een goed gehoor hebben en ritmegevoel, bereid zijn om te studeren en elke week naar les te gaan. Om de week les of eens per maand heeft weinig zin. Het geleerde zakt dan snel weg, de vorderingen zijn heel gering waardoor het weer minder leuk wordt. 

Viool leren spelen als je volwassen bent

Ook als je volwassen bent kan je prima leren viool spelen. Misschien leer je minder snel dan een kind maar daar staan weer voordelen tegenover. Je bent je meer bewust van het belang van studeren. Je bent je ook meer bewust van het feit dat je kosten maakt voor de viool en de lessen en dat kan je over een drempel helpen je best te doen. Het leren van de noten is veel eenvoudiger en de communicatie met de docent verloopt helder en duidelijk. Als volwassene ben je je ervan bewust dat je leert voor jezelf en niet voor je ouders of voor de docent. Daarbij kan je ook zelf beslissen wanneer je wilt stoppen mocht het tegenvallen. De meeste methodes om te leren viool spelen zijn geschreven voor kinderen. Je zult dus waarschijnlijk viool leren spelen uit een kinderboek maar dat is alleen in het begin. Zodra je het een en ander kunt zijn er voldoende materialen die ook voor volwassenen interessant zijn. Uiteraard zijn er ook vioolmethodes -vooral van vroeger-  die minder leeftijdgebonden zijn. Het nieuwe studiemateriaal is echter speelser en eenvoudiger zodat ook de meeste volwassenen hiervoor kiezen. 

Wat heb je nodig voor viool leren spelen

Je hebt besloten dat je vioolles wilt, of je kind gaat op vioolles. Er moet een viool worden aangeschaft en andere materialen. Een muziekstandaard is onmisbaar evenals een stemvork of stemapparaat. Bij de viool hoort een schoudersteun, een strijkstok, hars, een koffer en een riem om de viool op je rug te vervoeren. 

Een viool kan je kopen of huren. Veel muziekwinkels bieden een complete set aan die je kan huren. Handig als je kind op les wil en je nog niet weet of het een succes zal worden. Je huurt de viool voor een bepaalde periode en betaalt meestal per maand. Daarbij komt ook dat kinderen in de groei zijn en regelmatig een grotere viool nodig hebben. De kleinste maat is ¼, gevolgd door ½ en ¾. Sommige volwassen komen nooit toe aan een “hele” viool maar houden de ¾ viool. Bij de verschillende maten violen horen ook bijpassende schoudersteunen en strijkstokken. 

Hars is een hard blokje waarmee je je strijkstok inwrijft om meer grip te krijgen op de snaren. Het is ook handig om een setje snaren in voorraad te hebben. Soms breekt een snaar en dan kan je deze meteen vervangen. Een stemvork of stemapparaat kan je kopen, net als de muziekstandaard. Dit zijn geen dure aankopen. 

Viool methodes

Er zijn veel verschillende viool methodes. In de meeste gevallen zal de viooldocent bepalen met welke vioolmethode wordt gewerkt. Tegenwoordig zijn veel lesmaterialen beschikbaar met pianobegeleiding. Dit veraangenaamt het studeren en spelen aanzienlijk. Vroeger was het studiematerieel vrij droog en saai. Voor heel jonge kinderen (3 jaar) is de Suzukimethode heel bekend. Zij leren geen noten lezen maar leren spelen op gehoor. 

Bekende methodes van vroeger zijn onder meer Metz en Crickboom. Er zijn ook moderne vioolmethodes waarbij een CD wordt meegeleverd. De kinderen (en volwassenen) kunnen dan vanaf les 1 al meespelen en zich een ster wanen. Dit soort methodes hebben voordelen en nadelen. Voordeel is dat het leren viool spelen (veel) leuker is en meer motiveert. Nadeel kan zijn dat de violist in spé al snel de gedachte krijgt dat de prestaties heel goed zijn. Het klinkt immers heel leuk. 

Naast een viool methode maakt een viooldocent gebruik van ander lesmateriaal. Denk aan studieboeken, toonladders, voordrachtstukken en dergelijke. 

Wat is in positie spelen?

Als je leert viool spelen dan leer je eerst de basis. Dit is de 1^e positie. Je gebruikt je 4 vingers, de duim rust naast/onder de hals van de viool. Omdat de 4^e vinger op een snaar ook meteen de volgende losse snaar is, speel je in feite maar 3 verschillende noten op een snaar, behalve op de hoogste snaar. Je hebt dus na een paar weken les 3 x 3 + 4 = 13 noten tot je beschikking. Deze verworven kennis en vaardigheid zal eerst worden geautomatiseerd waarna je variaties leert. Elke vinger kan ook een halve noot hoger en lager worden geplaatst waardoor je notenspel verrijkt. Dit alles gebeurt nog in de genoemde 1^e positie, de basishouding. 

Het is ook mogelijk om een noot die je in de basishouding met de 3^e vinger speelt, met bijvoorbeeld de 1^e vinger te spelen. De eerste vinger is nu 2 plekjes opgeschoven, van de 1^e naar de 3^e positie. De hele hand is opgeschoven waardoor er op dezelfde snaar nu hogere noten kunnen worden bereikt. 

Het voordeel hiervan is dat je sneller kunt spelen. Immers, om bepaalde noten te spelen hoef je niet met je stok van snaar te wisselen. Hoewel een snaarwisseling een fractie van een seconde duurt is het toch tijdverlies. Tenslotte verandert ook het timbre van de noot. 

Sommige docenten (en vioolmethodes) kiezen ervoor om het in positie spelen al snel in te voeren. Soms al in het eerste jaar vioolles. Doorgaans wordt pas voor positiespel gekozen als de basis is geautomatiseerd en dit kan vele jaren duren. Behalve dat het moeilijk is om de hand te verplaatsen is het ook moeilijk om de noten te lezen. Immers, je bent gewend dat bij een bepaalde noot een bepaalde vinger hoort. Veel mensen leren aanvankelijk viool spelen “op vingers” en niet “op noten”. Vooral voor jonge kinderen kan positiespel daarom erg verwarrend zijn. 

Lees hier waarom muziek componeren ook leuk is om te doen.

Eerste publicatie op: 3 januari 2020

• Deel Artikel:

Componeren Muziek

Geschreven door: Sonja Schwedersky

Van De Schrijverije

Sonja Schwedersky is de oprichter van Tekstbureau De Schrijverije (2005). Vanaf haar jonge jaren volgde zij een tweeledig pad: een zakelijk en een creatief. Een rechtenstudie en een conservatorium opleiding. Zowel als schrijver en als componist is haar carrière succesv...

Meer informatie