De oorlog in Gaza: oorzaak, gevolg en achtergrond 

Het is een van de meest complexe en langdurige conflicten in het Midden-Oosten: de oorlog in Gaza. De laatste maanden dagelijks in het nieuws, maar al veel langer gaande. Wat zich tussen Israël en de Palestijnse gebieden, en specifiek in de Gazastrook, afspeelt is het resultaat van decennia van spanningen, politieke strijd, geweld en diep wantrouwen.
In dit artikel vertellen we waar de oorlog in Gaza over gaat, wat de belangrijkste oorzaken zijn en welke gevolgen het conflict heeft voor de regio en de wereld.

Sonja Schwedersky

8 augustus 2025 ·

5 minuten Leestijd

13 X Bekeken

Historische achtergrond van het conflict

De wortels van dit conflict in het Midden-Oosten liggen in het begin van de vorige eeuw. 

Zowel Joden als Arabieren vormden in die periode nationalistische bewegingen in het toenmalige Britse mandaatgebied Palestina.
Na de Holocaust, dus na 1945, kreeg de roep om een Joodse staat meer internationale steun. Dit leidde in 1947 tot een verdelingsplan van de Verenigde Naties waarbij Palestina zou worden opgedeeld in een Joodse en een Arabische staat. De Joodse gemeenschap stemde in dit plan maar de Arabische leiders verwierpen het.

Lees verder na de afbeelding.

Israël riep in 1948 de onafhankelijkheid uit en dat leidde tot een oorlog met de buurlanden. Als gevolg daarvan vluchtten honderdduizenden Palestijnen uit hun dorpen of ze werden verdreven. Voor veel Palestijnen is dit nog steeds een open wond: de “Nakba” (catastrofe). Gaza kwam na deze oorlog onder Egyptisch bestuur te staan, totdat Israël, na de Zesdaagse Oorlog in 1967, het gebied bezette. 

De opkomst van Hamas

In 2005 trok Israël zich terug uit Gaza en werden alle Joodse nederzettingen ontruimd. Dit leidde echter niet tot vrede. In 2006 won Hamas, een islamitische Palestijnse organisatie die zowel een sociale als een militaire tak heeft, de Palestijnse verkiezingen. In 2007 nam Hamas met geweld de controle over Gaza over, ten koste van de seculiere Fatah-beweging van president Mahmoud Abbas, die sindsdien alleen nog het bestuur heeft over de Westelijke Jordaanoever.

Israël, en na enige tijd ook Egypte, legden vervolgens een strikte blokkade op aan Gaza. De bedoeling was om op die manier te voorkomen dat Hamas wapens kon invoeren. In de praktijk leidde die blokkade echter tot grote economische en humanitaire problemen voor de burgerbevolking in Gaza.

Wat veroorzaakt de oorlogen?

Er zijn sinds 2008 meerdere grote militaire conflicten geweest tussen Israël en Hamas. Onder andere in 2008/2009, in 2012, 2014 en in 2021. 

Het huidige, hevige geweld begon in oktober 2023. Deze escalaties werden doorgaans veroorzaakt door raketaanvallen van Hamas op Israël en Israëlische luchtaanvallen als vergelding. Daaronder liggen echter diepere oorzaken: frustratie over de bezetting, gebrek aan een vredesproces, interne politieke spanningen, economische wanhoop en religieuze rivaliteit.

Het geweld van oktober 2023 begon met een grootschalige aanval van Hamas op Israël. Daarbij werden honderden Israëlische burgers gedood en ongeveer 250 mensen gegijzeld. Deze aanval was ongekend in omvang en brutaal in uitvoering. Israël reageerde eerst met massale luchtaanvallen en later volgde een grondoffensief in Gaza, waarbij duizenden Palestijnen, waaronder veel burgers, om het leven kwamen.

Gevolgen voor burgers

De slachtoffers van een oorlog zijn de burgers van de betrokken landen. Dat is niet anders in Gaza en Israël. In Gaza, een dichtbevolkt gebied met ruim twee miljoen inwoners, is het bijna onmogelijk om luchtaanvallen te vermijden. De gezondheidszorg is fragiel, elektriciteit en schoon water zijn schaars, de economie is vrijwel ingestort. Veel burgers wonen in vluchtelingenkampen of zwaar beschadigde gebouwen.

Aan Israëlische kant zorgen de raketten van Hamas en andere groeperingen voor angst, schade en doden, vooral in het zuiden van het land. De constante dreiging van geweld maakt het dagelijks leven onzeker.

Internationale reacties

De internationale gemeenschap is verdeeld. Westerse landen, waaronder de Verenigde Staten en veel EU-lidstaten, erkennen het recht van Israël op zelfverdediging, maar roepen tegelijkertijd op tot terughoudendheid en het beschermen van burgers. Veel andere landen, vooral in de Arabische wereld, beschuldigen Israël van buitensporig geweld en mensenrechtenschendingen.

Hulporganisaties zoals de Verenigde Naties, het Rode Kruis en Artsen zonder Grenzen waarschuwen voor een humanitaire catastrofe in Gaza. Tegelijkertijd is er weinig politieke vooruitgang richting een duurzame oplossing.

Volgens officiële cijfers van het Gaza Ministerie van Volksgezondheid (MoH) zijn er tot 9 juli 2025 minstens 57.680 Palestijnen omgekomen sinds het begin van het conflict op 7 oktober 2023.

Recente rapporteringen bevestigen dat de sterftecijfers inmiddels (begin augustus 2025) boven de 61.000 liggen, met schattingen die dit als een onderrapportage zien. 

Waarom stopt het niet?

Als er een groot gebrek aan vertrouwen is tussen partijen, dan is vrede sluiten vrijwel onmogelijk.
Hamas erkent het bestaansrecht van Israël niet en gebruikt geweld als politiek instrument. Israël beschouwt Hamas als een terroristische organisatie en wil haar macht breken. Tegelijkertijd ontbreekt het aan een geloofwaardig vredesproces. De Palestijnse Autoriteit heeft weinig macht of legitimiteit in Gaza, en binnen Israël schuift de politiek steeds verder naar rechts.

Zolang er geen gezamenlijke visie is op een rechtvaardige oplossing, blijft de cirkel van geweld zich herhalen: aanval, vergelding, escalatie, tijdelijke wapenstilstand; en daarna weer opnieuw. 

Toekomstperspectief

Een structurele oplossing vereist meer dan diplomatieke woorden of tijdelijke wapenstilstanden. Er moet gewerkt worden aan echte veiligheid voor Israëlische burgers, maar ook aan waardigheid, bewegingsvrijheid en toekomstperspectief voor Palestijnen. Zolang Gaza een openluchtgevangenis blijft en Israël zich bedreigd voelt door raketten en gijzelingen, blijft vrede ver weg.

Veel analisten wijzen op de noodzaak van internationale bemiddeling, hervorming van het Palestijnse leiderschap en druk op beide partijen om naar een tweestatenoplossing toe te werken. Maar voor veel mensen aan beide kanten klinkt dat inmiddels als een verre droom.

Eerste publicatie op: 8 augustus 2025

• Deel Artikel:

Geschreven door: Sonja Schwedersky

Van De Schrijverije

Sonja Schwedersky is de oprichter van Tekstbureau De Schrijverije (2005). Vanaf haar jonge jaren volgde zij een tweeledig pad: een zakelijk en een creatief. Een rechtenstudie en een conservatorium opleiding. Zowel als schrijver en als componist is haar carrière succesv...

Meer informatie