Het ontstaan van Oekraïne

Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne op 24 februari 2022 -het land werd aangevallen door Rusland- is er veel meer interesse in Oekraïne. Veel mensen hebben wel van Oekraïne gehoord maar weten feitelijk weinig van de geschiedenis en het ontstaan van Oekraïne. Daarom in dit artikel meer over dit land dat een enorme geschiedenis heeft van oorlogen en al sinds de prehistorie wordt bewoond. Ook besteden we aandacht aan de huidige situatie in Oekraïne (maart 2022) en de annexatie van de Krim in 2014.

Team Kennisdomein

30 april 2023 ·

7 minuten Leestijd

5.1K X Bekeken

Inhoudsopgave

Lees verder na de afbeelding.

De oudste tijden van Oekraïne

Door de jaren heen zijn de grenzen van Oekraïne, door oorlogen, regelmatig veranderd. Dat is met de meeste landen zo. Tijdens de oude steentijd werd het land al bewoond; door de neanderthaler en de vroege moderne mens. We weten dit door archeologische vondsten, waaronder zelfs muziekinstrumenten. Rond 3500 tot 2000 v.Chr. was hier de zogenaamde jamnacultuur, later opgevolgd door onder meer de catacombencultuur. In deze en latere periodes waren er veel nomadische plunderaars en veroveraars die over de steppe rondzwierven. Het waren Turken, Mongolen en anderen die de bewoners verjoegen en oorlogen begonnen. Pas in de late middeleeuwen kwam hier een einde aan, mede door de uitvinding van vuurwapens waarmee de bewoners zich beter konden verweren.

Grieken, Slaven en andere volkeren

Al in de 7^e eeuw v.Chr. stichtten de Grieken koloniën aan de noordkust van de Zwarte Zee, onder meer bij de Krim. De mensen die daar destijds woonden werden Slaven genoemd (niet te verwarren met slaven uit de slavernij). Het was het Slavische volk. Zij legden contacten met de Griekse koloniën en er ontstond handel in onder meer, wijn, textiel en olijfolie. Later ook in vee, hout, honing en graan. Rond 200 v.Chr. namen de Romeinen de Griekse koloniën in en aan het begin van onze jaartelling ontstond het Bosporuskoninkrijk dat de streek rondom de Zee van Azov en de Krim omvatte. Een paar eeuwen later, rond 200 veroverden de Sarmaten dit gebied en vervolgens in 376 de Hunnen.

De Kievcultuur

De Kievcultuur, op het grondgebied van het huidige Oekraïne, ontstond zo rond de 2^e eeuw en lag ten noorden van het Karpaten gebergte. Dit is nu de grensstreek tussen Oekraïne, Wit-Rusland en Polen. Aansluitend vond een sterke Slavische expansie plaats dat het gebied vanaf de Elbe tot de grenzen van het Byzantijnse Keizerrijk besloeg. Deze Slavische cultuur hield zich bezig met jagen en vallen zetten maar ook met veeteelt (nomadisch) en landbouw. Hun hoofdstad was Kiev.
In de 11^e eeuw ontstond het Kievse Rijk. Er werd handel gedreven en er werden stammen die op de steppen leefden in dienst genomen. Dit waren de voorlopers van de latere Kozakken. In de 12^e eeuw raakte het Rijk van Kiev versnipperd en viel het Oekraïense grondgebied ten prooi aan de Mongolen.

Groeiende welvaart

In de 16^e eeuw ontstaat meer welvaart in de regio. Het Groothertogdom Litouwen wist steeds meer voormalige Russische vorstendommen onder zijn gezag te verenigen en ook Kiev werd ingenomen. Litouwen fuseerde met Polen en er was religieuze tolerantie: protestanten, katholieken, joden en orthodoxen leefden vredig naast en met elkaar. De groeiende welvaart kwam grotendeels voort uit export van graan. In 1654 kwam het tot een oorlog met Tsaardom Rusland wat uitmondde in het Verdrag van Androesovo. Bepaalde gebieden werden onderdeel van Rusland, waaronder uiteindelijk ook oostelijk Oekraïne en in 1783 ook de Krim. De andere delen werden of bleven Pools. Deze tweedeling vormt nu nog steeds de grondslag tussen het westen en het oosten in dit gebied.

Russische invloed en onafhankelijkheid

Zo’n 200 jaar lang heersten de Russen in en rond Oekraïne. Rond 1920 kwamen er opstanden tegen de Russische overmacht; de Bolsjewieken, later het Rode Leger genoemd, grepen in 1917 de macht. Sommige landen benutten hun kans onafhankelijkheid van Rusland na te streven, waaronder Polen en Oekraïne. Andere landen, waaronder het Duitse Rijk, mengden zich ook in deze machtsstrijd.

Het was een wrede oorlog die uitmondde in de Volksrepubliek Oekraïne. Het land was echter verdeeld en deels in handen van Rusland, deels in handen van Polen. Tot 1991 bleef Oekraïne onderdeel van de Sovjet-Unie. In de periode dat Stalin aan de macht was (1922-1953) maakte Oekraïne een industriële ontwikkeling door. Echter, de gedwongen collectivisering van landbouwbedrijven leidde tot een hongersnood (1932-1933) die een vijfde van de boerenbevolking niet overleefde; 5 tot 10 miljoen mensen stierven.

Volledig onafhankelijk

Na de staatsgreep in 1991, in Moskou, riep het Oekraïense parlement de onafhankelijkheid uit. Oekraïne maakte zich los van de Sovjet-Unie. Rusland huurde tot 2017 de haven van Sebastopol, hoewel een en ander gevoelig lag. Rusland had de haven nodig maar Oekraïne wilde daar geen Russische (oorlogs)schepen zien.

Annexatie van de Krim

In februari/maart 2014 werd het schiereiland de Krim door Rusland geannexeerd. Rusland wilde dit deel van Oekraïne onder meer hebben om de strategische ligging; in Sebastopol is een basis van de Zwarte Zeevloot. Als excuus voor de annexatie werd onder meer aangevoerd dat de regering van Oekraïne niet kon worden erkend omdat deze aan de macht zou zijn gekomen via een gewapende opstand. Hierdoor zouden de Russische belangen op het spel staan. Ook moesten volgens Poetin, de President van de Russische Federatie, etnische Russen die in Oekraïne woonden, worden beschermd.

Op 27 februari 2014 bezetten gewapende mannen het parlementsgebouw, twee vliegvelden en het gebouw van de Oekraïense staatstelevisie. De Oekraïense regering zou Rusland vanwege de annexatie vervolgens aanklagen bij het Internationaal Zeerechttribunaal en het Internationaal Gerechtshof. Economische gevolgen bleven niet uit. Hoewel de salarissen aanvankelijk stegen, werd deze stijging al snel teniet gedaan door de waardevermindering van de roebel. Later werden de lonen nog eens met 30% tot 70% verlaagd. Ook de inkomsten uit toerisme liepen terug, wel met 50%.

De oorlog heeft veel slachtoffers geëist. In Donbas (tussen april 2014 en augustus 2016) waren er meer dan 9.000 dodelijke slachtoffers, meer dan 21.000 gewonden en vluchtten 1,4 miljoen mensen waarvan 925.000 naar het buitenland.

Volledige Russische invasie

In de jaren na de annexatie van de Krim voorzag Rusland de Russische separatisten (inwoners van Oekraïne die zich bij Rusland willen aansluiten) van allerlei wapens, waaronder luchtdoelraketten. Oekraïne op haar beurt streed tegen deze separatisten met onder andere tanks, vliegtuigen en helikopters.

Een nieuwe stap was de erkenning door Rusland van de onafhankelijkheid van de zelfverklaarde Oost-Oekraïense Volksrepublieken Donetsk en Loehansk, in februari 2022. Op 24 februari 2022 escaleerde de situatie en verklaarde Poetin de oorlog aan Oekraïne, gevolgd door de Russische invasie. Ten tijde van dit schrijven, 24 maart 2022, zijn er al vele doden te betreuren, aan beide zijden. Het delen van informatie is echter moeilijk waardoor exacte aantallen niet zijn te geven. Aan beide zijden zou het gaan om duizenden slachtoffers. Aan de zijde van Rusland gaat het dan om Russische soldaten, aan de zijde van Oekraïne vooral om burgerslachtoffers.

In de hele wereld is en wordt geprotesteerd tegen deze oorlog. Onder meer landen in Europa en de VS hebben vergaande sancties ingesteld tegen Rusland met grote economische gevolgen voor dat land. Ook worden er wapens naar Oekraïne gestuurd ter ondersteuning. Echter, militaire hulp wordt niet geboden, uit angst voor een Derde Wereldoorlog en/of het gebruik van kernwapens of chemische wapens door Rusland.

Eerste publicatie op: 25 maart 2022

Deel Artikel:

Geschreven door: Team Kennisdomein

Van Kennisdomein

Team Kennisdomein bestaat uit specialisten die hun sporen hebben verdiend. Het team zorgt voor invulling van Kennisdomein vanuit de passie voor schrijven en het delen van kennis met anderen. De specialisten willen graag meer inzicht creëren in tal van onderwerpen zodat...

Meer informatie