Scheiden in Nederland

Sinds de jaren ’60 is er een flinke stijging te zien in het aantal huwelijken dat uitloopt op een scheiding. In 2020 werden er in Nederland 28.965 echtscheidingen aangevraagd. Uit cijfers blijkt dat partners op overeenkomstige momenten scheiden. Daarnaast zijn er verschillende manieren van scheiden.

Team Kennisdomein

30 april 2023 ·

8 minuten Leestijd

4.4K X Bekeken

Lees verder na de afbeelding.

Hoe vaak gaan mensen scheiden?

Volgens cijfers van het CBS werden er in 1965 nog maar 6.000 echtscheidingen aangevraagd. Twintig jaar later waren dat er 34.000. Dat betekent dat bijna 6 keer zoveel huwelijken in een relatief korte tijd is gestrand. Sindsdien is het aantal echtscheidingen blijven hangen rond het gemiddelde van 10 per duizend echtparen. Waar in 1958 slechts 2,1 op de duizend echtparen een echtscheiding aanvroegen, waren dat er in 2020 8,6. Dat betekent dat niet 1 op de 477 huwelijken, maar 1 op de 116 huwelijken stukloopt. Hoewel de cijfers sinds 2014 iets zijn teruggelopen, is dat nog steeds veel meer. Zo werd er in 2020 in Nederland dus voor 28.965 huwelijken een echtscheiding aangevraagd. In de jaren 2001 en 2014 zijn de meeste scheidingen aangevraagd. Toen liepen 10,5 en 10,4 op de duizend huwelijken uit in een scheiding. Na 2014 loopt het aantal elk jaar een beetje terug.

Het aantal partners dat hun geregistreerd partnerschap ontbindt neemt ook sterk toe. Dat komt mede doordat meer stellen kiezen voor een geregistreerd partnerschap, in plaats van een huwelijk. In 2020 werden er 2.837 geregistreerde partnerschappen ontbonden. 

Wanneer gaan mensen scheiden? 

In 2020 gingen de meeste mensen na 5 tot 10 jaar huwelijk scheiden. Dat waren in totaal 6.453 echtscheidingen. 5.335 echtscheidingen werden aangevraagd door echtparen die 10 tot 15 jaar getrouwd waren. 

Eén van de voornaamste momenten wanneer echtparen scheiden, is nadat hun kinderen het huis uit zijn. Dat komt vaak doordat stellen besluiten om bij elkaar te blijven voor de kinderen. Gaan de kinderen uit huis, dan zijn ze weer op elkaar aangewezen en komt dit argument vaak te vervallen. Daardoor kiezen stellen er dan alsnog voor om van elkaar te scheiden. 

Een ander moment wanneer veel stellen een scheiding aanvragen, is na een vakantie. Partners zijn op vakantie dag en nacht samen, wat voor veel stellen ervoor zorgt dat ze zich aan elkaar gaan irriteren. Thuis en tussen het werken door valt dit minder op, maar tijdens een vakantie komen deze irritaties meer aan de oppervlakte. 

Nog een moment waarop veel mensen uit elkaar gaan, is na een financiële crisis. Schulden of een overkoopbaar huis zorgt er vaak voor dat partners die eigenlijk willen scheiden, toch bij elkaar blijven. Komen ze uit de crisis en kunnen de partners financieel onafhankelijk van elkaar zijn, dan is de drempel om te scheiden aanzienlijk verlaagd. Dit kan de hoge scheidingscijfers van 2014 verklaren. Na de economische crisis leefde de woningmarkt in dat jaar namelijk weer sterk op. 

Tot slot is, naast een piek na de zomer, vaak ook in januari een piek te zien in het aantal echtscheidingen dat wordt aangevraagd. Tijdens de feestdagen in december zijn partners weer veel bij elkaar en op elkaar aangewezen, waardoor irritaties bovenkomen. Daarnaast is het einde van het jaar ook een moment van bezinning. 

Verschillende manieren van scheiden

Er zijn verschillende manieren waarop echtparen kunnen scheiden: 

• Echtscheiding na een huwelijk 
• Ontbinding geregistreerd partnerschap 
• Scheiden van tafel en bed
• Ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed

Echtscheiding na een huwelijk

Het meest voorkomend is een echtscheiding na een huwelijk. Stellen zijn getrouwd in gemeenschap van goederen of onder huwelijkse voorwaarden. Bij het scheiden komt veel kijken: er moeten allerlei afspraken gemaakt en spullen verdeeld worden. Partners hebben mogelijk kinderen gekregen, een koopwoning die op beide namen staat, vermogen en een pensioen opgebouwd en gezamenlijke spullen aangeschaft. 

Als partners binnen het huwelijk kinderen hebben gekregen, waarvan ten minste één nog minderjarig is, zijn ze verplicht om een ouderschapsplan op te stellen. Hierin staan afspraken over de opvoeding en verzorging van de kinderen, waar de kinderen wonen, hoe de ouders elkaar informeren en wat ieders financiële bijdrage is voor de opvoeding en verzorging. 

Daarnaast kunnen gehuwden een echtscheidingsconvenant opstellen, waarin verschillende afspraken worden vastgelegd. Hoewel het geen verplichting is, wordt het wel sterk aangeraden. Wat een echtscheidingsconvenant precies is, lees je verderop.

Om te kunnen scheiden, moet hiertoe een verzoek worden ingediend bij de rechtbank. Daarvoor heb je een advocaat nodig. Dat is de enige rechtspersoon die dit kan doen. De rechter doet vervolgens uitspraak over de scheiding, waarna de ex-partners hun scheiding bij de gemeente kunnen laten inschrijven. Hierna is de scheiding wettelijk gezien rond. 

Ontbinding geregistreerd partnerschap

Zoals eerder vermeld, kiezen steeds meer stellen voor een geregistreerd partnerschap. Gaan geregistreerd partners uit elkaar, dan wordt gesproken over de ontbinding van het geregistreerd partnerschap. De aanvraag hiervan kan op dezelfde manier gedaan worden als die van een echtscheiding. Het enige verschil is dat, wanneer ex-partners geen kinderen hebben, er geen rechter aan te pas hoeft te komen. In dat geval moet een notaris of advocaat de afspraken opstellen en deze verwerken in een beëindigingsovereenkomst. De notaris of advocaat stuurt de uitkomst hiervan naar de burgerlijke stand, waardoor het geregistreerd partnerschap officieel is ontbonden.

Scheiden van tafel en bed

Een scheiding van tafel en bed houdt in dat ex-partner voor de wet getrouwd blijven, maar gescheiden van elkaar gaan leven. Ze delen geen tafel en bed meer en zijn financieel onafhankelijk van elkaar. Partners kiezen hiervoor, omdat ze vanwege hun geloofsovertuiging niet mogen scheiden, omdat ze financieel onafhankelijk willen zijn of omdat ze twijfelen over de vraag of ze wel willen scheiden. Een scheiding van tafel en bed is namelijk gemakkelijker terug te draaien dan een echtscheiding. 

De aanvraag van een scheiding van tafel en bed gaat op dezelfde manier als de aanvraag van een echtscheiding. Het enige verschil is dat de scheiding in dit geval niet bij de gemeente wordt ingeschreven. Hierdoor blijven (ex-)partners volgens de wet getrouwd. 

Ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed

Besluiten ex-partners na de scheiding van tafel en bed dat ze officieel willen scheiden, dan spreek je van een ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed. Redenen hiervoor zijn dat partners die enkel financieel onafhankelijk wilden zijn, officieel uit elkaar gaan of dat één van de ex-partners een nieuwe partner heeft met wie hij of zij wil trouwen. In Nederland mag je maar met één iemand tegelijkertijd getrouwd zijn. 

De aanvraag van deze ontbinding wordt ook op dezelfde manier gedaan als de aanvraag van een scheiding. Hiervoor is opnieuw een advocaat nodig die het verzoekschrift indient bij de rechter. Na de uitspraak van de rechter kunnen ex-partners de scheiding bij de gemeente laten inschrijven, waardoor ze nu ook voor de wet zijn gescheiden.

Het echtscheidingsconvenant

Wanneer gehuwden gaan scheiden, kunnen ze een echtscheidingsconvenant opstellen. Daarin worden verschillende afspraken vastgelegd. Hoewel het geen verplichting is, wordt het wel sterk aangeraden om dit op te stellen. Het kan namelijk erg vervelende situaties in de toekomst voorkomen. Onder andere het volgende kan in een echtscheidingsconvenant worden opgenomen:

• Afspraken over alimentatie: na een scheiding blijven ex-partners financieel verantwoordelijk voor elkaar. Je blijft een onderhoudsplicht voor elkaar houden. Daarom is het mogelijk dat een van de partners recht heeft op partneralimentatie. Wanneer gezamenlijke kinderen bij één van de partners gaan wonen, heeft deze zogeheten verzorgende ouder ook recht op kinderalimentatie. Afspraken over de alimentatie kunnen ex-partners zelf maken. Door ze vast te leggen in een echtscheidingsconvenant is het wettelijk verplicht om deze afspraken na te komen. 
• De boedelverdeling: dit betreft niet alleen de inboedel, maar ook de rekeningen, woning en gezamenlijke schulden. Deze moeten allemaal verdeeld worden en dat kan naar eigen inzicht gebeuren. Door hier afspraken over te maken en vast te leggen in het echtscheidingsconvenant, kan hier later geen discussie over ontstaan.
• Een gezamenlijk woning: hebben ex-partners samen een woning gekocht, dan moet deze verkocht worden of op de naam van één van de partners worden gezet. Om onenigheid hierover te voorkomen, wordt het aangeraden om ook hierover afspraken in een echtscheidingsconvenant vast te leggen. 

Mediation bij scheiden

Bij een scheiding komt veel kijken. Er moeten veel belangrijke beslissingen genomen worden die bepalend zullen zijn voor de rest van iemands leven. Daarnaast zullen er veel emoties spelen, waardoor het mogelijk is dat ex-partners het niet eens worden over een afspraak. Om te voorkomen dat dit hoog oploopt en om er toch samen uit te komen, kan mediation helpen. 

Een mediator is een onafhankelijke bemiddelaar die ex-partners helpt bij het maken van afspraken waar beide partijen achter staan. De mediator gaat met beide partners in gesprek over wat volgens hun het probleem is en wat zij graag als oplossing willen zien. Uiteindelijk zal er worden onderhandeld over de mogelijke oplossingen, totdat er een oplossing uitkomt waar beide ex-partners het mee eens zijn. Hierdoor wordt voorkomen dat er dure advocaten en een dure rechtszaak bij een conflict betrokken worden. 

Bronnen: cbs.nl, rijksoverheid.nl en eerlijk-scheiden.nl 

Eerste publicatie op: 25 februari 2022

• Deel Artikel:

Nederland

Geschreven door: Team Kennisdomein

Van Kennisdomein

Team Kennisdomein bestaat uit specialisten die hun sporen hebben verdiend. Het team zorgt voor invulling van Kennisdomein vanuit de passie voor schrijven en het delen van kennis met anderen. De specialisten willen graag meer inzicht creëren in tal van onderwerpen zodat...

Meer informatie