Vormen van anticonceptie

In het kader van onze artikelen over seksualiteit een volgend blog, over anticonceptie. 

Team Kennisdomein

30 april 2023 ·

6 minuten Leestijd

4.5K X Bekeken

Anticonceptie betekent het voorkomen van een zwangerschap. Dit wordt al sinds mensenheugenis gedaan, met verschillend resultaat. De oudste manier van anticonceptie is onthouding, het vermijden van geslachtsgemeenschap. Het is meteen ook de meest effectieve manier. Hierna bespreken we de verschillende vormen van anticonceptie. We beginnen met een stukje geschiedenis. 

Lees verder na de afbeelding.

Geschiedenis van de anticonceptie

Al sinds mensenheugenis wordt geprobeerd zwangerschap te voorkomen. Het krijgen en hebben van (veel) kinderen bracht veel problemen en risico’s met zich mee. Kinderen stierven vaker en ook de moeders stierven regelmatig in het kraambed. Opvoeden van kinderen kostte geld en men was doorgaans arm. Naast onthouding werd vooral gebruik gemaakt van zogenaamde barrière middelen. Er werd iets geplaatst op de baarmoedermond. Casanova raadde zijn geliefden aan daarvoor een halve citroen te gebruiken. Rond 1500 voor Christus werd een recept bedacht voor een zaaddodend middel: honing en stekels van de acacia, die melkzuur bevatten. Ook de zaaddodende middelen van dit moment bestaan deels nog uit zuren. 

Er werden ook drankjes bedacht: bij de indianen maakte men een brouwsel van thee met gedroogde zaadballen van een bever. Het spoelen van de vagina met een zuur middel was ook in zwang. Al deze anticonceptie methoden waren niet erg succesvol. 

Het condoom dateert uit de zestiende eeuw maar er zijn fresco’s uit de tijd van het oude Egypte waarop mannen staan afgebeeld met een hoesje om de penis. Condooms werden aanvankelijk gemaakt van linnen, daarna van darmen van dieren en later van rubber. Ook deze manier van anticonceptie was niet erg betrouwbaar. 

Dan is er nog de kuisheidsgordel voor vrouwen. Hierdoor was seksuele omgang niet mogelijk. Alleen de echtgenoot kon de gordel verwijderen. Een andere methode was het plaatsen van een steen of een stuk opgerold papier in de baarmoeder. Dit gebeurde met behulp van een holle loden pijp. In de negentiende eeuw werd deze manier van anticonceptie wat professioneler en ontstonden het pessarium en de baarmoederhalsring. Helaas hadden veel vrouwen last van infecties waardoor ook deze voorbehoedsmiddelen lange tijd onbruikbaar bleven. 

Soorten anticonceptie 

Tegenwoordig zijn er veel verschillende manieren om zwangerschap te voorkomen. Vrijwel allemaal redelijk tot heel betrouwbaar. We onderscheiden de volgende hoofdgroepen:

• Hormonale anticonceptie
• Spiralen
• Barrière methoden
• Natuurlijke methoden
• Definitieve methoden

Hormonale anticonceptie

Hormonale voorbehoedsmiddelen vallen onder de geneesmiddelen die hormonen (oestrogenen en/of progestagenen) bevatten. Je kunt ze slikken, plakken, laten prikken of laten plaatsen. De meest bekende vorm van hormonale anticonceptie is “de pil”. De pil is er in verschillende soorten, elk met meer of minder bijwerkingen. De combinatiepil bevat zowel oestrogeen als progestageen, vandaar de naam. Hormonale anticonceptie met oestrogeen kan echter nadelen hebben. Dit vrouwelijke hormoon kan voor bijwerkingen zorgen en is bijvoorbeeld niet geschikt voor vrouwen die last hebben van hoge bloeddruk, migraine met aura of ouder zijn dan 35 jaar. 

Anticonceptie met alleen progestageen geeft doorgaans minder bijwerkingen, bijvoorbeeld de prikpil of de minipil. 

Er zijn allerlei andere hormonale voorbehoedsmiddelen: het implantatiestaafje, het hormoonspiraaltje, vaginale ringen of de anticonceptiepleister. 

Spiralen

Een spiraaltje wordt via de vagina in de baarmoeder geplaatst. Je bent dan 5 tot 10 jaar beschermd tegen zwangerschap, afhankelijk van het type spiraal. Voordeel is dat je niet meer elke dag aan  anticonceptie hoeft te denken. Nadeel is dat een spiraaltje het menstruatiepatroon kan veranderen en je ook de menstruatie niet meer kunt timen. 

Er zijn twee soorten spiraaltjes: het koperspiraal en het hormoonspiraal. Het koperspiraal bevat geen hormonen en is daarmee geschikt voor vrouwen die geen hormonen willen of mogen gebruiken. 

Barrière methoden

Barrière methoden zijn vormen van anticonceptie die je moet plaatsen voordat je geslachtsgemeenschap hebt. De betrouwbaarheid is minder dan bij het spiraal of de pil en afhankelijk van de vraag of je de methode juist gebruikt. De bekendste barrière methode is het condoom. Er is ook het vrouwencondoom. Tenslotte is het pessarium een barrière methode. Het pessarium is een kapje dat is gemaakt van siliconen. De vrouw brengt het vlak voor de gemeenschap in en bedekt daarmee de baarmoederhals.  

Natuurlijke methoden

Er zijn ook natuurlijke methoden om conceptie te voorkomen. De belangrijkste en meest doeltreffende hebben we al aan het begin genoemd: onthouding. Andere natuurlijke methoden zijn coïtus interruptus (voor het zingen de kerk uit), periodieke onthouding, ovulatiemethoden en de  Lactatie Amenorroe Methode (LAM).

Coitus interruptus is niet erg betrouwbaar. In het voorvocht zit namelijk ook sperma waardoor bevruchting kan plaatsvinden. Periodieke onthouding, dat wil zeggen geen gemeenschap hebben op bepaalde momenten, is ook niet erg betrouwbaar. De meeste vrouwen menstrueren niet zó regelmatig dat deze manier van anticonceptie veilig kan zijn. De ovulatiemethode is in feite hetzelfde als de periodieke onthouding met dit verschil dat de vrouw middels een test in de gaten houdt wanneer zij ovuleert. In die periode kan zij zich dan onthouden van gemeenschap. De Lactatie Amenorroe Methode tenslotte, is een methode waarbij een vrouw die borstvoeding geeft dit als anticonceptiemiddel gebruikt. Door de hormonen die tijdens de periode van het geven van borstvoeding worden wordt een nieuwe zwangerschap voorkomen. Ook deze methode is verre van betrouwbaar. 

Definitieve methoden

Bij definitieve methoden van anticonceptie gaat het om sterilisatie van de man of van de vrouw. Deze vorm van anticonceptie komt alleen in aanmerking als je geen kinderen (meer) wilt. Na sterilisatie ben je namelijk blijvend onvruchtbaar. 

Bij sterilisatie van de man worden de zaadleiders onderbroken. Er kunnen dan geen zaadcellen meer in de prostaat terechtkomen. De ballen blijven wel gewoon zaadcellen produceren maar deze worden afgebroken door het lichaam.

Bij sterilisatie van de vrouw worden de eileiders afgesloten. Zaadcellen van de man kunnen de eicel in de eierstok nu niet meer bereiken en bevruchten. Na sterilisatie blijft een vrouw gewoon menstrueren.

Sterilisatie biedt een hoge bescherming tegen conceptie maar geen 100% garantie. Soms wil de gesteriliseerde man of vrouw achteraf toch nog kinderen. Het is vaak mogelijk om een herstel operatie uit te voeren en de sterilisatie ongedaan te maken. De kans op zwangerschap ligt na zo’n hersteloperatie tussen de 40% en 80%. 

Anticonceptie in Nederland

Veruit het meest populaire anticonceptiemiddel is de pil. Zo’n 42% van de vrouwen tussen de 16 en 50 jaar slikt de pil. Ongeveer 25% van de vrouwen kiest voor een andere methode. Daarvan kiest zo’n 17% voor het spiraaltje. Van 50% van alle Nederlandse paren is een van de twee partners gesteriliseerd. Er zijn meer mannen dan vrouwen die zich laten steriliseren. Dat heeft twee redenen: de ingreep is voor mannen minder belastend en veel vrouwen (en ook mannen) zijn van mening dat vrouwen al vele jaren hebben bijgedragen aan de anticonceptie door de pil te slikken of een andere vorm van anticonceptie te hebben gebruikt. 

Eerste publicatie op: 20 februari 2022

• Deel Artikel:

Opvoeding

Geschreven door: Team Kennisdomein

Van Kennisdomein

Team Kennisdomein bestaat uit specialisten die hun sporen hebben verdiend. Het team zorgt voor invulling van Kennisdomein vanuit de passie voor schrijven en het delen van kennis met anderen. De specialisten willen graag meer inzicht creëren in tal van onderwerpen zodat...

Meer informatie