De geschiedenis van het boek 

De geschiedenis van het boek gaat terug tot de Oude Romeinen. Als we kijken naar het fenomeen schrijven zelf, dan gaat die geschiedenis echter nog verder terug. Als we het hebben over een boek dan wordt daarmee een bedoeld het in een document vastleggen van tekst en/of afbeeldingen. Er bestaan boeken met alleen tekst, alleen afbeeldingen en combinaties daarvan. Een boek is bedoeld om informatie vast te leggen maar meestal ook om die te verspreiden. Doorgaans wordt een boek gedrukt op papier maar tegenwoordig zijn er ook e-books. Deze boeken lees je op een beeldscherm en er komt geen papier aan te pas. Er bestaan ook eerdere vormen van vastleggen van informatie. In dit blog vertellen we je meer over de geschiedenis van het boek en welke vormen er waren en nu zijn. 

Team Kennisdomein

30 april 2023 ·

6 minuten Leestijd

900 X Bekeken

De afkomst van het woord boek

Het woord boek is afkomstig van het Germaanse woord boche. Boche betekent beuk. De eerste boeken werden gemaakt van een stuk beukenhout, vandaar dus de naam. In het Grieks echter werd gekozen voor biblia (boeken), het meervoud van papyrus. Dit was het materiaal waarop in de oudheid werd geschreven. Ons woord bibliotheek is hieruit voortgekomen. Er werd vroeger overigens op nog veel meer soorten materiaal geschreven. 

Lees verder na de afbeelding.

Kleitabletten en papyrus

In de vroegste periode werd het geschreven woord vooral bewaard door uitbeitelen van woorden in steen, in boekrollen van perkament, kleitabletten en zelfs op stukken bot en op leren vellen. Al rond 3000 v.Chr. Schreven de Sumeriërs op kleitabletten en wel met spijkerschrift. Rond diezelfde tijd scherven de Egyptenaren hiërogliefen op papyrusstroken. 

Het eerste boek ooit

Er is geen vaststaand tijdstip voor het eerste boek ooit en ook niet een bepaald persoon. Wel is zeker dat in de eerste eeuw van onze jaartelling boeken bestonden. Pas vele eeuwen later, in de 5e eeuw n. Chr. verschenen de eerste boeken zoals we die ook nu nog kennen: meerdere pagina’s die worden bijeengehouden door een omslag. 

Wel is er een heel oud boek, uit 600 v.Chr. gevonden in Italië. Het is gemaakt van 24 karaats goud en bevat zes geïllustreerde pagina’s, ook van goud. De pagina’s zijn aan elkaar bevestigd met behulp van gouden ringen. 

Wil je meer weten over het laten schrijven van een boek, neem dan contact met ons op of download ons gratis e-book boordevol tips.

Overschrijven met de hand

Voordat de boekdrukkunst werd uitgevonden werden boeken overgeschreven met de hand. Het boek werd steeds populairder, vooral in de juridische wereld. Daarnaast is van oudsher godsdienst een onderwerp waarover werd geschreven. 

Toen er boeken met wetten en dergelijke kwamen, gaven de overheid, uitgevers en bibliotheken opdracht boeken over te schrijven. Dat werd vooral gedaan door monniken. Hieraan ontleent de uitdrukking ‘monnikenwerk’ zijn oorsprong: het geduldig en aandachtig uitvoeren van een taak die een lange adem vereist. 

Uitvinding van de boekdrukkunst

Er bestaat een Chinees boek dat is uitgegeven op 11 mei 868 en bestaat uit houten blokken. Dit zogeheten ‘blokboek’ is een voorloper van de boekdrukkunst die uit de 15^e eeuw stamt. Wellicht was er al eerder een vorm van boekdrukkunst in het Verre Oosten en/of in Amerika maar daarover bestaat geen zekerheid. 

Het allereerste, met losse letters gedrukte boek werd in 1442 in Europa uitgegeven. Het heette De Gutenbergbijbel en werd in oplage gedrukt. Niet lang daarna kwam de productie van boeken goed op gang. Er werden ook steeds betere technieken uitgevonden waardoor het drukken van boeken steeds sneller kon. Handgeschreven boeken kwamen steeds minder en tegenwoordig vrijwel helemaal niet meer voor. 

Steeds meer mogelijkheden om te schrijven

Door allerlei uitvindingen kwam ‘schrijven’ steeds meer in zwang. Zo verscheen de schrijfmachine ten tonele, de stencilmachine en later de kopieermachine en de computer met printer. Bij elke uitvinding hoorde een nieuwe doelgroep die zelf ging schrijven. Dat ging overigens natuurlijk niet altijd om het schrijven van boeken. De schrijfmachine werd vooral op kantoor ingezet maar schrijvers schreven er ook boeken mee. De stencilmachine was vooral populair op school waardoor leerlingen meer gingen schrijven (de schoolkrant). 

Met de computer en printer is schrijven, ook het schrijven van boeken, voor een grote groep mensen binnen handbereik gekomen. 

Zelf een boek schrijven of laten schrijven

Zoals hiervoor al aangestipt, heeft de komst van de computer ervoor gezorgd dat vrijwel iedereen toegang heeft tot het schrijven, bewaren en printen van tekst. Dit heeft veel mensen ertoe aangezet een boek te gaan schrijven. Natuurlijk is het niet iedereen gegeven goede teksten te schrijven. Je kunt er dan ook voor kiezen je verhaal door een derde op papier te laten zetten. Een boek laten schrijven kan een kostbare aangelegenheid zijn maar er zijn ook meer voordelige opties. 

We lezen minder

Lezen is de afgelopen eeuwen enorm populair geweest. Er ontstonden allemaal genres zoals thrillers, liefdesromans, gedichtenbundels, de autobiografie en avonturenromans. De afgelopen 20 tot 40 jaar is die populariteit weer afgenomen. Zozeer zelfs dat veel boekwinkels hun deuren hebben moeten sluiten. Deze afname van interesse voor lezen hangt voornamelijk samen met de komst van de nieuwe media: aanvankelijk de televisie, later de computer (spelletjes), tablet en smartphone. 

De meest bekende boeken ooit

Sommige boeken zijn al eeuwen geleden geschreven maar nog steeds belangrijk. Op Wikipedia kan je een top 100 van de meest bekende boeken vinden. Hierna noemen we er een paar. 

• Medeia, geschreven door Euripides in 431 v.Chr. (Griekenland). Een tragedie
• Het Gilgamesj-epos, een van de oudste literaire werken, waarschijnlijk uit ca 2100 v.Chr. Een heldendicht van 3000 dichtregels
• Oidipous, geschreven door Sofokles in 430 v.Chr. (Griekenland). Een tragedie
• Anna Karenina, geschreven door Leo Tolstoj in 1877 (Rusland). Een roman
• Hamlet, geschreven door William Shakespeare in 1600 (Groot-Brittannië). Een toneelstuk

De meest bekende Nederlandse boeken

In deze (wereldwijde) top 100 komt geen Nederlands schrijver voor. Daarom hierna de top 10 meest bekende Nederlandse boeken en hun schrijver. Deze ranglijst is overigens samengesteld in 2007, via internetstemming. 

1. Harry Mulisch – De ontdekking van de hemel
2. Kader Abdolah – Het huis van de moskee
3. Multatuli – Max Havelaar
4. J. Bernlef – Hersenschimmen
5. W.F. Hermans – De donkere kamer van Damokles
6. W.F. Hermans – Nooit meer slapen
7. J.J. Voskuil – Het Bureau
8. Nescio – De uitvreter – Titaantjes – Dichtertje
9. Gerard Reve – De avonden
10. Thomas Rosenboom – Publieke werken

Wil je meer weten over het laten schrijven van een boek, neem dan contact met ons op of download ons gratis e-book⤵

Gratis ebook – Eerste hulp bij tekstschrijven!

✅ Direct gratis in je mailbox
✅ Leer direct meer over ezelsbruggetjes, de valkuilen van tekstschrijven en het bepalen van een doel voor je tekst
✅ Geschreven door de specialisten van Kennisdomein

Eerste publicatie op: 25 maart 2023

• Deel Artikel:

Communicatie Tekstschrijven

Geschreven door: Team Kennisdomein

Van Kennisdomein

Team Kennisdomein bestaat uit specialisten die hun sporen hebben verdiend. Het team zorgt voor invulling van Kennisdomein vanuit de passie voor schrijven en het delen van kennis met anderen. De specialisten willen graag meer inzicht creëren in tal van onderwerpen zodat...

Meer informatie