Van gas naar elektriciteit

In onze steden zijn wij vanaf de tweede helft van de 19^e eeuw gewend om op gas te koken. Nu gas niet meer beschouwd wordt als duurzame energiebron maken we steeds vaker de overstap naar elektriciteit. Wat betekent dit voor de stroominstallatie en waarom heb je hiervoor een Perilex-stopcontact nodig? Je leest het hieronder.

Team Kennisdomein

30 april 2023 ·

8 minuten Leestijd

4.2K X Bekeken

Lees verder na de afbeelding.

Stadsgas uit de gaskraan

Het gas werd gewonnen uit steenkool. De mogelijkheid hiertoe was al 1681 in München ontdekt. De steenkool werd in de fabrieken verhit, terwijl geen zuurstof werd toegevoegd. Het gas dat hieruit ontstond kon worden gebruikt voor straatlantaarns, lantaarns in huis, verwarmingstoestellen en kooktoestellen. Het gas werd via gasleidingen gedistribueerd en kwam in de huizen uit de gaskraan. Het stadsgas had als nadeel dat er ook koolmonoxide in zat. Dat is giftig en het droeg daardoor bij aan allerlei ongelukken die het gevolg waren van lekkages.

De overstap naar aardgas

In Nederland waren we bijzonder blij toen we bij het Groningse Slochteren een enorm aardgasveld ontdekten. Zo snel mogelijk werd overgeschakeld van stadsgas naar aardgas. Dit nieuwe gas bood een aantal voordelen. Zo bevatte het geen koolmonoxide en was de calorische waarde veel hoger. Aardgas was dus veel krachtiger. Dat betekende ook gelijk dat toestellen die tot dan toe op stadsgas hadden gewerkt, niet zomaar met aardgas konden worden gevoed. Vanaf het begin van de jaren ’60 moest daarom op grote schaal worden overgeschakeld van stadsgaskwaliteit naar de zogenaamde ‘Groningen-gaskwaliteit’. Dit werd de nieuwe standaard. Alle huishoudelijke apparaten die op gas werkten werden omgebouwd en op deze nieuwe gaskwaliteit afgesteld. Voor gasfornuizen betekende dit bijvoorbeeld dat er nieuwe gaspitten op moesten worden gemonteerd. Deze landelijke overstap van ‘oud gas’ naar ‘nieuw gas’ vond plaats binnen tien jaar. In 1969 werd de laatste gasfabriek gesloten.

Overstappen naar elektriciteit 

We zijn nu zo’n zestig jaar verder en in een geheel nieuwe fase beland. Het Klimaatakkoord werd ondertekend en de politieke Energieagenda werd opgesteld. Hierin staat dat we na 2050 niet meer kunnen koken en verwarmen op aardgas. Het opgepompte aardgas wordt niet als een duurzame energiebron beschouwd. Koken en verwarmen op elektriciteit zorgt voor een zuinige omgang met energie. Het biedt ook de mogelijkheid om die elektrische energie op een duurzame manier op te wekken. Bovendien zijn we bezig om te stoppen met het oppompen van aardgas. De aardbevingen in de provincie Groningen hebben dit noodzakelijk gemaakt. Dat is een tweede reden die het nodig maakt om over te stappen op elektriciteit.

De stroominstallatie aanpassen

Overstappen van gas naar elektrisch wordt sterk gestimuleerd. Dit gebeurt door de overheid en door de vele marktpartijen die bij deze overstap betrokken zijn. Dit gebeurt vooral met woorden, maar sommige gemeenten bieden ook een vorm van subsidie aan. De eindverbruiker krijgt namelijk te maken met nogal wat kosten. Zo moet in veel huishoudens het gasfornuis of de gaskookplaat worden vervangen door een type dat op elektriciteit werkt. De kosten die daarbij gemaakt moeten worden blijven lang niet altijd beperkt tot die nieuwe kookplaat. Om een kookplaat die op elektriciteit werkt goed te laten functioneren, moet in veel gevallen de stroominstallatie worden aangepast. Sommige mensen kunnen dit misschien zelf doen, maar voor het merendeel van de consumenten is dit een veel te specialistische klus.

Fase, aansluitwaarde en Perilex

Zo komen we terecht bij termen als Perilex en de fase-aansluitingen in de meterkast. Van oudsher is de stroomvoorziening in woningen onderverdeeld in groepen. Eén groep is bijvoorbeeld voor de slaapkamers boven, een groep is voor de gang en de huiskamer, een andere groep voor de keuken en weer een andere groep voor de wasmachine. Elke groep vormt een zogenaamde ‘fase’. Zo’n fase bestaat uit een fasedraad (bruin) voor de stroomaanvoer en een nuldraad (blauw) voor de afvoer van stroom. Dat zijn dus de twee draden die je in een normale stekker en bij een gewoon lichtpunt terugziet. Bij een fase hoort ook een maximale aansluitwaarde. Dat is de maximale hoeveelheid stroom die een aangesloten apparaat mag verbruiken. De maximale aansluitwaarde bij een fase is 3,6 kilowatt. Je kunt dit ook zelf berekenen: Heb je weleens met de begrippen voltage, wattage en ampères gestoeid? Dan weet je misschien wel dat een Nederlands stopcontact maximaal 16 ampère kan leveren bij 220 à 230 volt. Vermenigvuldig je het voltage met het aantal ampères, dan kom je uit bij het zojuist genoemde getal van circa 3.600 watt (=3,6 kilowatt).

Fasen bundelen voor Perilex

Maar waarom komen we met deze berekening aanzetten en wat te doen met de naam Perilex? Die worden van belang zodra we op elektrische kookplaten gaan koken. In veel gevallen is het namelijk niet voldoende om alleen maar je gasfornuis om te wisselen voor een elektrische plaat en deze vervolgens in het stopcontact te doen. We botsen dan aan tegen de maximale stroomcapaciteit van de fase. Zo ‘trekt’ een keramische 4-pits kookplaat in zijn maximale stand zomaar 6.000 watt aan vermogen uit het stopcontact. Een 4-pits inductiekookplaat die magnetische velden vormt trekt soms nog meer vermogen. Om die kookplaten zonder problemen in huis te kunnen gebruiken, moeten er in de meterkast fasen worden gebundeld. Zo komen we uit bij Perilex.

De Fornuisgroep in je meterkast

Perilex is oorspronkelijk een handelsnaam voor een forse stekker met vijf polen. Vier van die polen zijn voor de stroom en de vijfde is voor de aarding van het elektrische apparaat waar deze stekker aan zit. Het systeem kwam in 1960 op de markt en wordt sinds 1975 alleen nog gebruikt in huishoudens, in de gezondheidszorg en bij kleinere bedrijven. Een Perilex-stekker past in een Perilex-stopcontact. Wil je een keukenapparaat in gebruik nemen dat meer dan 3.600 watt verbruikt, dan moet je eerst zo’n Perilex-aansluiting in de keuken laten aanleggen. In de meterkast worden hiertoe twee nieuwe groepen geplaatst. Normaal heeft elke groep in de meterkast een losse schakelaar met een handeltje dat bij storing ‘uit’ slaat. Maar hier zijn de twee groepen naast elkaar geplaatst en door middel van een gezamenlijke handel met elkaar verbonden. Samen dragen ze de naam: Fornuisgroep.

Keramisch koken op een dubbele aansluitwaarde

De draden van de twee gecombineerde groepen lopen samen naar het Perilex-stopcontact in de keuken. Daar komen nu dus twee bruine fasedraden en twee blauwe nuldraden bij elkaar. Vanzelfsprekend is er ook een aardedraad (geel/groen) aanwezig die op het middelste contactpunt van het Perilex-stopcontact wordt aangesloten. De twee bruine draden en twee blauwe draden worden aan de overige vier contacten gemonteerd. Daarna steek je een Perilex-stekker in dit stopcontact, waarin de draden volgens hetzelfde schema zijn gemonteerd. De Perilex-stekker is meestal nog niet aan de stroomdraad van de kookplaat gemonteerd. Dit moet je zelf doen of je laat het doen door een installateur. Nu kun je met een gerust hart op je keramische kookplaat gaan koken. Je hebt twee fasen ter beschikking met een totale aansluitwaarde van zo’n 7.200 watt.

Voor inductie is vaak een 3-fasen aansluiting nodig 

Ben je van plan om op inductie te gaan koken, dan is een aansluitwaarde van 7.200 watt vaak nog niet voldoende. Je moet dan niet twee maar drie fasen aan elkaar koppelen om in je energiebehoefte te voorzien. Ook dit is mogelijk, je spreekt dan over een 3-fasenaansluiting. Ook bij zo’n 3-fasenaansluiting wordt gebruik gemaakt van het Perilex systeem. In de meterkast worden drie groepen gekoppeld. Je herkent dit aan de grote gekoppelde schakelaar die wordt aangebracht. Het aansluitschema bij een 3-fasen Perilexsysteem is anders. Dit komt doordat er nu 3 bruine fasedraden zijn en 1 blauwe nuldraad. Veel mensen verwarren een 3-fasenaansluiting met de term ‘Krachtstroom’. Maar dit is niet juist. Krachtstroom komt ‘bovenop’ een 3-fasenaansluiting. Hiertoe wordt dan namelijk ook nog een spanning van 400 volt gecreëerd. 

Veelgestelde vragen

Eerste publicatie op: 13 juni 2021

• Deel Artikel:

Bedrijfspand Energie Huurwoning Koopwoning

Geschreven door: Team Kennisdomein

Van Kennisdomein

Team Kennisdomein bestaat uit specialisten die hun sporen hebben verdiend. Het team zorgt voor invulling van Kennisdomein vanuit de passie voor schrijven en het delen van kennis met anderen. De specialisten willen graag meer inzicht creëren in tal van onderwerpen zodat...

Meer informatie