Musea in Nederland

Nederland heeft veel leuke en interessante musea. Een bezoek aan een museum is leerzaam. Wil je meer weten over ridders en kastelen, wil je een spannende ontdekkingsreis door de ruimte maken of wil je weten hoe het is om op een groot schip te staan? Musea in Nederland zorgen er met hun kennis voor dat jij hier veel over kan leren. 

Lees verder na de afbeelding.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onderzoekt en registreert over maatschappelijke vraagstukken die wij, het publiek, belangrijk vinden. Het CBS telde in het jaar 2020 in totaal 631 musea in Nederland. Het CBS verdeelt deze 631 musea in het jaar 2020 in zes thema’s:

• Geschiedenis (408 musea);
• Kunst (122 musea);
• Natuurlijke historie (28 musea) (musea over levende natuur);
• Bedrijf en techniek (63 musea);
• Volkenkunde (10 musea);
• Overig (0 musea) (Overige musea zijn de musea niet tot de hierboven genoemde categorieën behoren).

Wat zijn de voorwaarden voor een museum 

Er zijn volgens het CBS vier voorwaarden voor een museum. Als het museum aan deze vier voorwaarden voldoet, dan mag zij zich een museum noemen.

1. Een museum heeft een vaste locatie, is permanent open, minimaal 28 dagen per jaar open en kan minimaal drie dagen per week zonder afspraak worden bezocht;
2. Een museum is niet op winst gericht. Een museum is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI-instelling) of een stichting. 

• ANBI-instellingen kunnen gebruik maken van bepaalde belastingvoordelen. Zo heeft bijvoorbeeld een donateur die een gift aan een museum geeft, extra belastingvoordeel;
• Een stichting is een organisatie die niet het doel heeft om winst te maken, maar het mag wel. Een stichting wil met het geld dat bijvoorbeeld door een donateur aan de stichting wordt gegeven, een maatschappelijk doel bereiken. Een stichting wil bijvoorbeeld als maatschappelijk doel haar kennis over een collectie, die zij hebben onderzocht, de museumbezoekers bijbrengen;

3. Een museum heeft een eigen collectie. Bijvoorbeeld: het Van Gogh Museum heeft een kunstcollectie over Vincent van Gogh. Het museum doet dan onderzoek naar de kunstcollectie over Vincent van Gogh. Het museum wil de kennis die zij hebben onderzocht de bezoekers bijbrengen;

4. Een museum heeft een website of is bereikbaar via een verwijzing op een groter platform.

Museumkaart

Een museumkaart is een abonnement waarmee je één jaar lang onbeperkt toegang hebt tot meer dan 450 musea in Nederland. Met deze museumkaart wordt het bezoeken van een museum prijstechnisch interessant, doordat de kaarthouder éénmalig een bedrag voor één jaar betaalt. 

Een museumkaart is interessant voor volwassenen en kinderen die regelmatig naar een museum gaan en geïnteresseerd zijn in het culturele kapitaal van Nederland. 

Musea en educatie

De meeste musea in Nederland investeren in een educatief aanbod voor kinderen en volwassenen. Tussen 2015 en 2019 steeg het museumbezoek in schoolverband met 17 procent. Echter, door de coronacrisis, de coronamaatregelen en de schoolsluitingen was er een sterke daling van het aantal museumbezoeken. Sinds de coronacrisis hebben veel musea een groot gedeelte van hun permanente collectie gedigitaliseerd en het grootste deel daarvan is online beschikbaar.

De musea zijn nu weer open en de basisscholen trekken er weer met scholieren op uit om musea te bezoeken. Het Nemo Science Museum in Amsterdam één van de favoriete musea voor kinderen die graag musea bezoeken, omdat zij interactief kunnen deelnemen tijdens hun bezoek. Kinderen worden spelenderwijs gestimuleerd om de activiteiten in het museum te bezoeken. 

Voorbeelden van interactief deelnemen in een aantal musea in Nederland:

• Kinderen en volwassenen mogen samen proefjes in het laboratorium van Nemo Science Museum in Amsterdam doen;
• Kinderen en volwassenen kunnen in sommige musea een aantal museumstukken aanraken (als je een museumstuk mag aanraken, dan staat dat op een bordje aangegeven of is er een speciale ruimte waar museumstukken kunnen worden aangeraakt);
• Kinderen en volwassenen kunnen kindercolleges volgen;
• Kinderen krijgen bij de ingang van het museum een boekje met opdrachten c.q. vragen  aangeboden. In het boekje staan leuke en interessante opdrachten, zodat de kinderen spelenderwijs meer te weten komen over het museum dat zij bezoeken. Aan het einde van de museumtocht kunnen de kinderen het ingevulde boekje bij de ingang inleveren en krijgen zij soms een klein presentje. 

Presentje of geen presentje na het invullen van het boekje met opdrachten c.q. vragen, het interactief deelnemen aan een museum is voor een kind al een groot plezier. Interactief deelnemen aan een museum is leerzaam en stimuleert zowel de ouder als het kind om een volgend museum te bezoeken. 

Museumkaart stimuleert ook kinderen om inspecteur te worden. Kinderen tot en met 12 jaar oud kunnen zich op de website van museumkaart aanmelden en zij mogen naast het ontdekken van de leukste musea, de musea inspecteren en kunnen badges en prijzen winnen. Kinderen die inspecteur zijn, kunnen na een museumbezoek op het internet een zogeheten inspectie invullen. Op deze inspectie kunnen de kinderen bijvoorbeeld aangeven welke musea voor kinderen geschikt zijn. 

Kindercolleges in het museum

Kinderen kunnen in verschillende musea kindercolleges bijwonen. Er zijn meer dan 50 musea in Nederland die kindercolleges geven. Tijdens een kindercollege (ook de ouders, verzorgers en grootouders mogen hierbij aanwezig zijn) geven wetenschappers en experts antwoord op vragen over de museumcollectie. 

Het aanbod is zeer uitgebreid, van een kindercollege over ‘archeologie in je eigen achtertuin’ tot een kindercollege over ‘de ruimte in!’. Alle kindercolleges zijn terug te vinden op de website van Museum Jeugd Universiteit.

Museum en de ontwikkeling van een kind

Als ouders, verzorgers of grootouders met kinderen of kleinkinderen een museum bezoeken, dan is dat vaak ook omdat zij graag zelf naar een museum gaan. Zij willen het museumbezoek graag met de kinderen delen. Spelenderwijs laat niet alleen het museum de kinderen kennismaken met de collectie van het museum, maar ook de ouders, verzorgers of grootouders.

Een museumbezoek kan bijdragen aan de sociale ontwikkeling van een kind en de leefwereld van een kind (zie artikel: de ontwikkeling van een schoolkind). Door een bezoek aan een museum kom je in aanraking met andere mensen, omdat je in sommige gevallen tijdens een activiteit in het museum moet samenwerken. Denk maar aan met z’n tweeën een proefje doen in het laboratorium van Nemo Science Museum. Je mag met een ouder, verzorger, grootouder, broer of zus, vriend of vriendin een proefje in het laboratorium doen, maar dat mag natuurlijk ook met een andere bezoeker van het museum.

Zelfstandig een boekje met opdrachten c.q. vragen over een museum invullen en dit boekje vervolgens inleveren bij een medewerker van een museum, kan bij een kind resulteren in meer zelfstandigheid, vertrouwen en zelfredzaamheid.  

Museum en werkgelegenheid  

In een museum werken mensen in loondienst, maar er zijn ook musea zonder mensen in loondienst. Ongeveer 19 procent van de musea in Nederland heeft geen personeel in dienst. Deze musea werken met vrijwilligers en stagiairs. Vrijwilligers en stagiairs krijgen niet betaald voor hun werkzaamheden in een museum, met als uitzondering eventuele beperkte onkostenvergoeding. Vrijwilligers en stagiairs hebben geen dienstverband of contract. 

Het aantal museumbezoeken is door de coronacrisis gedaald. De totale werkgelegenheid bij de musea daalde flink. Ook hebben musea door de coronacrisis de afgelopen jaren te maken gehad met flinke bezuinigingen en inkomstenverlies. 

Het is van belang dat er weer veel mensen naar musea gaan, zodat het museumaanbod in stand blijft. Hoe kan er onder andere voor worden gezorgd dat er weer veel mensen naar musea gaan?

• Er zijn museummedewerkers met andere competenties (kennis, ervaring en vaardigheden) nodig. Bijvoorbeeld: ervaren museummedewerkers die weten hoe zij met hun kennis en vaardigheden veel mensen naar een museum krijgen. Deze museummedewerkers kunnen bijvoorbeeld de website van het museum aantrekkelijker maken voor volwassenen én voor kinderen;
• Er is meer budget voor musea nodig. Hoe meer budget er is voor musea hoe meer medewerkers met bepaalde kennis en de juiste vaardigheden er kunnen worden aangenomen.