Medelanders en het Nederlands

Is voor iemand die in Nederland geboren is goed spreken en schrijven van het Nederlands al moeilijk. Voor iemand die van buiten Nederland komt is dit nog een veel zwaardere opgave. Nederlands is dan namelijk je 2^e taal. Daar ben je niet mee opgegroeid, dus je mist altijd de fijne kneepjes. Ook als je wel in Nederland geboren bent, maar je ouders zijn ooit geëmigreerd, kan dit leiden tot een achterstand in de Nederlandse taal. Misschien omdat je thuis nooit Nederlands sprak. Maar het kan ook komen doordat je ouders ook maar beschikten over een beperkte Nederlandse woordenschat.

Lees verder na de afbeelding.

Naar Nederland als asielzoeker

Een deel van de nieuwe Medelanders heeft een achtergrond als asielzoeker. Dit betekent dat deze personen alleen of met hun gezin naar Nederland zijn gevlucht. Zoals bekend is het land Syrië al jarenlang verwikkeld in een burgeroorlog. Een groot deel van de asielzoekers komt daar de laatste jaren dan ook vandaan. Op dit moment is 1 op de 3 asielzoekers uit Syrië afkomstig. Zo werd in het eerste kwartaal van 2021 door 900 Syriërs asiel in Nederland aangevraagd. Daarmee werd een afname met 345 aanvragen zichtbaar ten opzichte van het vierde kwartaal van 2020. Toen was de aanwas van asielzoekers uit Syrië dus nog een derde groter. Ook mensen uit Algerije en Marokko vroegen asiel aan. Dit waren er samen 445 in het eerste kwartaal van 2021.

Taalklassen voor kinderen op de basisschool

Het zal duidelijk zijn dat immigranten met een asielachtergrond zich niet rustig op een verhuizing naar Nederland hebben kunnen voorbereiden. De gezinnen die hier aankomen spreken en schrijven dus totaal geen Nederlands. Het is van groot belang om dit zo snel mogelijk bij te spijkeren. Zowel voor de mensen zelf als voor de Nederlandse samenleving als geheel. Kinderen uit deze gezinnen worden op sommige basisscholen goed opgevangen.

Staat de basisschool in een woonwijk met een grote vluchtelingeninstroom, dan worden er soms aparte taalklassen binnen de school geïntroduceerd. Kinderen die geen woord Nederlands spreken, starten hier hun Nederlandse schoolcarrière. Zij kunnen van verschillende leeftijden zijn, maar worden in eerste instantie ingedeeld naar hun taalontwikkelingsniveau. Daarbij moet worden bedacht dat sommige kinderen na het verblijf in vluchtelingenkampen soms jarenlang geen onderwijs hebben genoten. Het is verbazingwekkend om te zien dat zulke kinderen na circa 6 weken al in staat zijn om in het Nederlands met je te communiceren.

Internationale Schakelklas 12 tot 18 jaar 

Voor kinderen en jongeren tussen de 12 en 18 jaar bestaan gelukkig ook regelingen om de taal te leren. Voor hun bestaat geen inburgeringsplicht. Zij beginnen hun Nederlandse schoolcarrière in een Internationale Schakelklas (ISK). Hier krijgen zij onderwijs in de Nederlandse taal, rekenen/wiskunde, Engels, biologie, verzorging, lichamelijke ontwikkeling, beeldende vorming en drama. Een ISK-opleiding duurt gemiddeld 2 jaar. In die tijd ontwikkelen de leerlingen alle benodigde studievaardigheden en wordt gewerkt aan hun inburgering. De bedoeling is om het voor hen mogelijk te maken in het reguliere onderwijs verder te gaan.

Volwassen Medelanders en inburgering 

Natuurlijk is het van groot belang dat ook de volwassen immigrant de Nederlandse taal goed leert. Voor hem of haar geldt in veel gevallen de inburgeringsplicht. Die inburgeringsplicht moet binnen 3 jaar worden volbracht. In die periode moeten cursussen worden gevolgd en examens worden afgelegd. Het gaat om 6 examens, te weten:

• Schrijven
• Spreken
• Luisteren
• Lezen
• Kennis Nederlandse Maatschappij
• Oriëntatie op de Nederlandse Arbeidsmarkt

Een pittige klus voor iemand die zijn of haar eerste stappen nog moet zetten op het gebied van de Nederlandse taal.

Taalniveau A2 of hoger

Vanzelfsprekend gelden deze verplichtingen niet enkel voor mensen die met een asielstatus in Nederland verblijven. Ook arbeidsmigranten van buiten Europa krijgen hiermee te maken. Het niveau van taalbeheersing is na het inburgeringsexamen nog niet hoog. Dit niveau wordt gemeten volgens het Europees Referentiekader en ligt dan op niveau A2. Ter vergelijking, dit is ongeveer het niveau dat een kind uit groep 6 van de basisschool hoort te beheersen.

Wanneer de Medelander hoog is opgeleid, zal hij of zij graag die kennis in de praktijk willen gaan brengen. Hiervoor is echter aanvullende taalbeheersing nodig. Die kan worden aangetoond als het bijbehorende Staatsexamen NT2 is afgelegd. Voor het studeren of werken op HBO- of universitair niveau moet niveau B2/C1 worden beheerst. Programma II van de NT2 cursus die hiertoe wordt aangeboden leidt op tot het B2-niveau.

Vrijgesteld van inburgering

Maar hiermee zijn we er nog niet. Zo is er ook een groep mensen van inburgering vrijgesteld. Dit is het geval bij gepensioneerde immigranten. Maar ook bij mensen uit niet-EU landen als Liechtenstein, Noorwegen, IJsland, Zwitserland en Turkije. Dit lijkt prettig, want het verblijf in Nederland is op die manier niet meer afhankelijk van het slagen voor de inburgeringsexamens. Maar of het echt een zegen is kun je je afvragen. De druk en ondersteuning om het gewenste taalniveau te krijgen ontbreekt dan namelijk ook. Sommige van deze mensen raken hierdoor in een isolement. Voor hun taalontwikkeling worden zij afhankelijk van vrijwillig gegeven taalonderwijs. Door het ontbreken van prikkels en verplichte examens stagneert vaak hun taalontwikkeling op een (veel) te laag niveau.

Kinderen van ouders met een niet-Nederlandse achtergrond

Een grote groep waarvan de taalachterstand steeds actueler wordt, bestaat uit kinderen die in Nederland geboren zijn. Hun ouders zijn als immigrant naar Nederland gekomen, in een periode dat er nog geen nadruk lag op het inburgeren. Als gevolg hiervan beschikken hun ouders vaak maar over een beperkte kennis van het Nederlands en hebben zij die ook niet aan hun kinderen kunnen overdragen. Meestal spreken deze kinderen goed Nederlands, maar blijft het schrijven hier (ver) bij achter.

Nu deze generatie het hoger onderwijs bereikt, wreekt zich dit op diverse terreinen. Het schrijven van studieopdrachten wordt bemoeilijkt door een gebrek aan schrijfvaardigheid. Ook het schrijven van een eindscriptie wordt op deze manier sterk afgeremd. De kennis is er vaak wel, maar de capaciteit om die begrijpelijk te verwoorden ontbreekt. Vaak worden signaalwoorden verkeerd toegepast. Ook fouten met ‘de’ en ‘het’ doen zich veelvuldig voor. Het in een zin terugverwijzen in enkelvoud en meervoud zorgt voor problemen. Zo blijkt het bereiken van een hoge onderwijsgraad nog niet zo makkelijk te zijn.

Tegelijkertijd kunnen hier geen concessies aan de taal worden gedaan. Hoe hoger immers de opleiding, hoe belangrijker een brede beheersing van de Nederlandse taal is. Het spanningsveld dat dit oplevert zal de komende jaren alleen nog maar toenemen. Weet jij een oplossing voor dit probleem? Laat het ons dan gerust weten!

Veelgestelde vragen

Andere blogs uit deze reeks

1. Waar komt de Nederlandse taal vandaan?
2. De officiële taalniveaus in Nederland
3. Hoe kundig zijn wij in de Nederlandse taal in 2021
4. Veel gemaakte fouten in de Nederlandse taal
5. De d’s en de t’s, waar komen ze vandaan?
6. Wat zijn koppelwoorden en waarom zou je ze moeten gebruiken?
7. Handige ezelsbruggetjes in de Nederlandse taal
8. Het belang van goede teksten
9. De rol van tekst op social media
10. Waarom SEO belangrijk is
11. Op zoek naar synoniemen
12. Medelanders en het Nederlands