Hoe kundig zijn wij in de Nederlandse taal anno 2021

De taal die je spreekt hangt voor een belangrijk deel samen met de opleiding die je hebt gevolgd. Hoe hoger die opleiding is hoe meer moeilijke woorden je hebt leren te gebruiken. Moeilijke woorden brengen ook ingewikkelde zinnen met zich mee. Het is dus logisch dat iemand met een hoge opleiding ook complexere zinnen gebruikt.

Team Kennisdomein

30 april 2023 ·

7 minuten Leestijd

5.9K X Bekeken

Is Nederlands je tweede taal, dan geldt de koppeling van opleiding en taalniveau vaak minder. Je kunt een gevluchte ingenieur zijn uit een oorlogsgebied, maar toch nauwelijks Nederlands spreken. Volg je een opleiding in Nederland, terwijl Nederlands je tweede taal is, dan loop je geregeld tegen ‘taalproblemen’ aan. Je kunt wetenschappelijke zinnen niet goed formuleren en hebt moeite met enkelvoud/meervoud en het plaatsen van d’s en t’s.

Lees verder na de afbeelding.

De Europese taalniveaus 

Taalniveaus worden tegenwoordig vaak uitgedrukt met de letters A, B of C. Aan elk van deze letters wordt daarbij een 1 of een 2 gekoppeld. Deze indeling is in alle Europese landen hetzelfde. Zo kan er tussen de landen onderling worden vastgesteld hoe goed iemand is in de taal van het betreffende land.

Deze indeling werd opgesteld door de Raad van Europa en draagt de naam Common European Framework of Reference (CEFR). De niveaus A1 en A2 zijn nog laag te noemen. Een kind dat in groep 6 van de basisschool zit functioneert gemiddeld op dit taalniveau. Ook een immigrant die het inburgeringsexamen heeft gehaald beheerst het Nederlands op A2.

Heb je hulp nodig bij tekstschrijven, neem dan contact met ons op of download ons gratis e-book boordevol tips.

Welk taalniveau beheersen wij? 

Door de leerplicht die in Nederland geldt is iedereen in staat om na de basisschool een voortgezette schoolopleiding te volgen. Volg je als leerling het VMBO, dan ben je aan het einde daarvan op taalniveau B1 gebracht. Je bent dan 16 jaar oud. Volg je na de basisschool de HAVO, dan eindig je op B2. Je bent na de HAVO 17 jaar oud. Doe je het VWO, dan beheers je op je 18^e het taalniveau C1.

In 2018 volgde circa 53 procent van de leerlingen in het voortgezet onderwijs een opleiding Praktijkonderwijs, VMBO-basis, VMBO-kader of VMBO-g/t. Ruim 21 procent ging naar de HAVO en ruim 22 procent naar het VWO.

Naast middelbare scholieren bestaat de samenleving ook uit een groot aantal mensen van andere generaties. Vooral de ouderen zijn in toenemende mate vertegenwoordigd door de vergrijzing die plaatsvindt. Wordt over de hele linie gekeken welk taalniveau zo’n 80 procent van de bevolking in ieder geval begrijpt, dan kom je daarbij uit op taalniveau B1.

De lezer op B1-niveau

Met taalniveau B1 begrijpt de lezer teksten die zijn opgebouwd uit veelgebruikte woorden. Gaat een tekst over een hobby of over het werk, dan worden ook moeilijker woorden begrepen. Taalniveau B1 is een redelijk eenvoudig taalniveau. Wil je als auteur deze grote doelgroep bereiken, dan is het belangrijk om in je teksten geen ingewikkelde woorden te gebruiken. Laat je dus als schrijver niet verleiden om over ‘termen’ te gaan praten in plaats van over ‘woorden’. Ook zal de B1-lezer in een ‘schrijver’ een begrijpelijker soort herkennen dan wanneer je jezelf plotseling ‘auteur’ noemt. Om iemand die op B1-niveau functioneert te bereiken, heeft een tekstschrijver genoeg keuze uit aantallen woorden en de hoeveelheid zinsverbanden. Je kunt er interessante teksten mee schrijven die door het ‘basic’ woordgebruik voor iedereen aantrekkelijk zijn. Ook de meer officiële informatie, zoals algemene voorwaarden, kunnen worden geschreven in taal die voor een B1-lezer begrijpelijk is.

Heb je hulp nodig bij tekstschrijven, neem dan contact met ons op of download ons gratis e-book boordevol tips.

Bestaat er een B1-schrijfniveau?

Je moet ervoor oppassen om B1 ook te zien als een ‘schrijfniveau’. Dat is het namelijk niet. De reeks niveaus van A1 tot C2 werd in Europees verband ontworpen om het spreken en lezen van mensen te vergelijken. Het gaat daarbij in Nederland vooral om mensen die het Nederlands als tweede taal spreken. Wil een tekst goed aanslaan bij de groep mensen die op B1-niveau functioneert, dan zal ook het onderwerp moeten passen bij hun interesses. Dit blijkt al uit de omschrijving van een lezer op taalniveau B1. Deze kan eenvoudige teksten lezen en begrijpt op het gebied van de eigen hobby of het werk ook moeilijker woorden. De ene B1-lezer is dus de andere niet.

Laaggeletterdheid in Nederland

We hebben in Nederland een flinke groep mensen met een achterstand in taal. Die noemen we laaggeletterd. Zij functioneren taalkundig op een lager niveau dan je mag verwachten aan het einde van de basisschool. Van de beroepsbevolking in de leeftijd van 16 tot 65 jaar is maar liefst 10 procent laaggeletterd. Het cijfer is in internationaal verband niet schokkend. Nederland doet het binnen Europa best goed. Alleen Noorwegen heeft minder inwoners die laaggeletterd zijn.

Toch probeert de overheid samen met het bedrijfsleven dit probleem aan te pakken. Dat is nog niet zo eenvoudig, want laaggeletterdheid wordt vaak beschouwd als een taboe. De mensen die eronder gebukt gaan proberen het uit alle macht te camoufleren. Werkgevers met relatief veel laaggeletterden in dienst bieden opleidingstrajecten aan om taalkundig in hun medewerkers te investeren.

Zorgen over het taalniveau van jongeren

Over het taalniveau van Nederlandse jongeren bestaan grote zorgen. Er is een flinke daling zichtbaar geworden in cijfers over de gedaalde leesvaardigheid. Die cijfers komen uit het driejaarlijks gehouden internationale onderzoek ‘Programme for International Student Assessment’ (PISA) in 79 landen wereldwijd. Uit dit onderzoek is gebleken dat het leesniveau van de Nederlandse jongere van 15 jaar gezakt is tot onder het gemiddelde niveau van vergelijkbare landen. Het laatste PISA-onderzoek werd gedaan in 2018. Ten opzichte van 2015 zakte Nederland met elf plaatsen op de OESO-ranglijst en kwam terecht op plek 26. Een significante daling dus. Ook het percentage zwakke leerlingen op het gebied van lezen nam sterk toe. Was dit in 2015 nog 18,10 procent, in 2018 lag het op 24,10 procent. In vergelijking met 2003 is er zelfs sprake van een verdubbeling. In dat jaar was slechts 11,50 procent van de Nederlandse leerlingen zwak op het gebied van lezen.

In de Pisa-test worden de 15-jarigen ingedeeld in 6 niveaus van vaardigheid. In 2018 bleek dat maar liefst 25 procent van de Nederlandse testgroep niveau 2 niet haalde. Dit niveau heeft iemand minimaal nodig om actief te kunnen deelnemen aan de moderne kennissamenleving.

Actie is meer dan gewenst 

Als reactie op deze teleurstellende resultaten werd door de Raad voor Cultuur en de Onderwijsraad een gezamenlijk advies ‘LEES!’ gepubliceerd. Op maandag 24 juni 2019 boden de organisaties dit advies aan minister Van Engelshoven aan. Inmiddels hebben allerlei maatschappelijke organisaties op het gebied van leesvaardigheid plannen gemaakt en zijn coalities aangegaan. Uit hun antwoord op Kamervragen in oktober 2020 blijkt dat de ministers Van Engelshoven en Slob de beweging tot het verbeteren van leesvaardigheid ondersteunen. Zij willen de beweging die hiertoe gaande is graag helpen in gang te zetten.

Heb je hulp nodig bij tekstschrijven, neem dan contact met ons op of download ons gratis e-book ⤵

Gratis ebook – Eerste hulp bij tekstschrijven!

✅ Direct gratis in je mailbox
✅ Leer direct meer over ezelsbruggetjes, de valkuilen van tekstschrijven en het bepalen van een doel voor je tekst
✅ Geschreven door de specialisten van Kennisdomein

Andere blogs uit deze reeks

1. Waar komt de Nederlandse taal vandaan?
2. De officiële taalniveaus in Nederland
3. Hoe kundig zijn wij in de Nederlandse taal in 2021
4. Veel gemaakte fouten in de Nederlandse taal
5. De d’s en de t’s, waar komen ze vandaan?
6. Wat zijn koppelwoorden en waarom zou je ze moeten gebruiken?
7. Handige ezelsbruggetjes in de Nederlandse taal
8. Het belang van goede teksten
9. De rol van tekst op social media
10. Waarom SEO belangrijk is
11. Op zoek naar synoniemen
12. Medelanders en het Nederlands

Veelgestelde vragen

Eerste publicatie op: 6 mei 2021

• Deel Artikel:

Communicatie Nederland NLmaand Tekstschrijven

Geschreven door: Team Kennisdomein

Van Kennisdomein

Team Kennisdomein bestaat uit specialisten die hun sporen hebben verdiend. Het team zorgt voor invulling van Kennisdomein vanuit de passie voor schrijven en het delen van kennis met anderen. De specialisten willen graag meer inzicht creëren in tal van onderwerpen zodat...

Meer informatie