Waarom wordt alles steeds duurder

Het afgelopen jaar (2021-2022) zijn veel producten een stuk duurder geworden en het eind van die prijsstijgingen is nog niet in zicht. Energie maar ook kleding en schoenen, groente, vlees en vele andere producten zijn duurder. We noemen dat inflatie en het is van alle tijden. Echter, dit afgelopen jaar zijn de prijzen sneller gestegen dan we gewend zijn. In dit blog vertellen we waarom alles opeens zoveel duurder is geworden en vertellen we meer over inflatie en deflatie. 

Team Kennisdomein

30 april 2023 ·

6 minuten Leestijd

8.2K X Bekeken

Lees verder na de afbeelding.

Vroeger werd ook alles duurder

Terwijl ik dit blog schrijf, denk ik aan verhalen van mijn moeder uit haar jeugd. Zij had als winkelbediende een weekloon van 14 gulden (zeg maar zo’n 7 euro). Daar kan je je nu toch niets meer bij voorstellen! Anderzijds vertelde zij ook dat ze een nieuwe jas kocht voor een paar gulden en veel dingen centen of dubbeltjes kostten. Mensen hadden ook veel minder dan wij nu. Mijn moeder had als meisje geen computer, mobiele telefoon, brommer of auto en kleding maakte je zelf of liet je vermaken. Een hoogtepunt van het jaar was Kerstavond, dan kocht zij een paar dennentakken en nam die mee naar huis. Nu moeten we toch tenminste een flinke kerstboom in de huiskamer en liefst buiten ook nog lichtjes in de boom. Sindsdien is alles steeds duurder geworden, maar verdienen we ook een veelvoud van het inkomen van destijds. Dat steeds maar duurder worden van producten heet inflatie. 

Inflatie en deflatie

Inflatie wordt ook wel geldontwaarding genoemd. Geld wordt minder waard, je kunt minder kopen voor hetzelfde geld. Tot 1940 was geld steeds ongeveer evenveel waard, afgezien van bepaalde periodes. Tijdens revoluties, politieke crises of oorlogen was geld soms meer of minder waard en ook als er nieuwe bronnen van goud of zilver werden gevonden, veranderde de waarde van geld. Immers, vroeger was geld gemaakt van goud en zilver. 

Vanaf 1940 is er sprake van een voortdurende inflatie en dat heeft verschillende oorzaken:

• Er is meer maatschappelijk geld maar geen (evenredige) extra productie
• De importprijzen stijgen
• De belastingtarieven stijgen
• De productiekosten stijgen

De Europese Centrale Bank en andere centrale banken proberen de inflatie rond de 2% te houden, onder meer door het verhogen van de rentetarieven als dat nodig is. Dit ontmoedigt het produceren van meer geld. Sinds enkele jaren bestaat er ook virtueel geld zoals bitcoins. Het proces van inflatie speelt hierbij niet of geheel anders. 

Deflatie

Deflatie is het tegenovergestelde van inflatie. Geld wordt dus meer waard, je kunt meer kopen voor hetzelfde geld. Deflatie wordt als onwenselijk gezien omdat het koopgedrag uitstelt. Als je weet dat een bepaald product dat je wilt kopen over een maand of jaar goedkoper zal zijn, stel je zo’n koop liever uit. Vooral als het om een duurdere aanschaf gaat zoals een auto. Dit is slecht voor de economie want er zal dan ook minder worden geproduceerd. 

Deflatie komt niet vaak voor in Nederland, het laatst in 1987. Er was toen een deflatie van 0,5% en dat was het gevolg van de sterke daling van de olieprijs. 

In 1953 en 1954 was er geen inflatie en geen deflatie, het prijspeil bleef gelijk.
Na 1900 was er, afgezien van 1987, alleen in 1921 en 1936 nog sprake van deflatie. De hoogste deflatie was in 1921 maar dat was een reactie op voorafgaande enorme prijsstijgingen als gevolg van voedsel- en woningtekorten. Dat was weer een gevolg van de Eerste Wereldoorlog.

De hoge inflatie van 2022

De recente grote prijsstijgingen hebben verschillende oorzaken. Feit is wel dat steeds meer mensen in de problemen komen waardoor goed budgetteren een must is. Het risico op het maken van schulden wordt steeds groter. Niet alleen de lage inkomens maar ook de midden inkomens komen in 2022 steeds vaker in de problemen. In een speciaal blog vertellen we je meer over schulden en hoe je er vanaf kunt komen. 

Terug naar de hoge inflatie van 2021 en 2022. In 2021 was de inflatie 2,7%, boven het gemiddelde dus. In 2022 wordt een inflatie van rond de 9% verwacht, een enorm hoge inflatie. Overigens: de inflatie wordt berekend over een heel jaar. Als de inflatie over een bepaalde maand wordt berekend, dan gaat het over de inflatie van een maand ten opzichte van diezelfde maand het jaar daarvoor. Dus mei 2022 ten opzichte van mei 2021. Of oktober 2022 ten opzichte van oktober 2021. 

De oorzaken van de hoge inflatie moeten voornamelijk worden gezocht in de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne. 

Inflatie als gevolg van corona

De coronapandemie had grote gevolgen voor de economie. Niet alleen in Nederland maar in de hele wereld. Grote groepen bedrijven, mensen, soms hele steden of zelfs landen moesten sluiten of thuis blijven. Dit had tot gevolg dat er veel minder economisch verkeer was. Mensen kochten veel minder want de winkels waren dicht. We gingen niet uit eten want de restaurants waren gesloten. Voor de winkeliers en horecabedrijven had dit natuurlijk immense gevolgen. 

Er kon veel minder worden geëxporteerd en geïmporteerd. Schepen voeren niet, producties lagen stil, overal ter wereld. Er ontstond schaarste op allerlei gebieden. Het gevolg hiervan was en is inflatie. Toch viel de inflatie in 2021 mee, vooral omdat de economie ook weer snel op gang kwam. Overheden hebben veel geld beschikbaar gesteld aan bedrijven zodat het aantal faillissementen meeviel. Ook reizen we weer volop, meer dan vóór corona. 

Inflatie als gevolg van de oorlog in Oekraïne

De economische gevolgen van de oorlog in Oekraïne zijn wereldwijd voelbaar. Ook in Nederland. 

Bepaalde producten zijn enorm veel duurder geworden, voornamelijk producten die in grote hoeveelheden in Rusland en Oekraïne worden geproduceerd. Denk aan graan en zonnebloemolie. Dit zijn producten die worden gebruikt bij het maken van allerlei andere benodigdheden: brood, shampoo, bier en mayonaise bijvoorbeeld. De prijzen van dit soort goederen stijgen dus ook. Omdat graan ook veel wordt gebruikt in diervoeder, kunnen bijvoorbeeld eieren en vlees ook duurder worden. 

Dan hebben we ook te maken met de sancties tegen Rusland. Omdat er minder aanvoer is uit Rusland worden de producten schaarser en daardoor duurder. 

En dan nog de energieprijzen. Die rijzen in 2022 de pan uit. Oorzaak: vooral de krapte op de gasmarkt en de hoge olieprijs. Rusland knijpt de gasleveranties af, deels of naar sommige landen helemaal. Er ontstaat een tekort en daardoor stijgen de prijzen. Niet alleen het gas zelf wordt duurder, ook alles wat wordt geproduceerd met behulp van gas en/of olie. En dat is veel. Benzine is véél duurder geworden waardoor vervoer van producten dus ook veel duurder is. Maar ook alles wat je kookt, zoals je eten, wordt duurder, net als douchen, je huis verwarmen en alle andere zaken waarbij je gas of elektra gebruikt. 

Klimaatverandering

Ook de klimaatverandering speelt een rol bij de hoge inflatie van 2022. In veel landen mislukken de oogsten waardoor er minder grondstoffen op de markt zijn. In het ene land is er sprake van ernstige overstromingen, in een ander weer van extreme droogte. 

Onzekerheid tenslotte is ook een belangrijke factor voor de inflatie. Hoe loopt het af met de oorlog in Oekraïne? Hoe gaat het verder met de klimaatverandering, worden gestelde doelen gehaald?

Eerste publicatie op: 12 augustus 2022

• Deel Artikel:

Nederland

Geschreven door: Team Kennisdomein

Van Kennisdomein

Team Kennisdomein bestaat uit specialisten die hun sporen hebben verdiend. Het team zorgt voor invulling van Kennisdomein vanuit de passie voor schrijven en het delen van kennis met anderen. De specialisten willen graag meer inzicht creëren in tal van onderwerpen zodat...

Meer informatie