De seksuele ontwikkeling van tieners

Tieners gaan in de puberteit voor het eerst seksuele relaties aan. Ze leren steeds meer over seksualiteit en doen hun eerste ervaringen op. Dat is een onderdeel van de seksuele ontwikkeling en is daarom heel normaal. Toch vinden veel mensen – van jong tot oud – het ongemakkelijk om over seksualiteit te praten. Heb je vragen over de seksuele ontwikkeling van tieners, bijvoorbeeld omdat je zelf een tiener of ouder van een tiener bent? In dit artikel lees je meer over de seksuele ontwikkeling van een tiener en de rol die ouders hebben.

Team Kennisdomein

30 april 2023 ·

8 minuten Leestijd

6.9K X Bekeken

Lees verder na de afbeelding.

De seksuele ontwikkeling tot de tienerjaren

Bij seksualiteit wordt vaak meteen gedacht aan seksuele handelingen, maar het is veel meer en breder dan dat. Door de jaren heen ontwikkelingen kinderen zich op seksueel gebied. Daarnaast vinden er ontwikkelingen plaats die invloed hebben op hun seksuele ontwikkeling. Zo leren ze dat ze het waard zijn om lief te hebben en zijn de positieve ervaringen met aanrakingen, zoals een knuffel, een belangrijke voorwaarde voor een positieve, seksuele beleving op latere leeftijd. 

De ontwikkeling vanaf de wieg

De ontwikkeling begint daardoor al vanaf de wieg. Ouders knuffelen hun baby en houden hem of haar tegen zich aan. Een baby voelt geborgenheid bij zijn ouders en vind het fijn om de armen van zijn ouders te liggen. Bovendien geeft huid-op-huid contact baby’s een veilig en geborgen gevoel, wat de basis is voor een veilige hechting. Dat heeft invloed op het aangaan van relaties in hun latere leven. 

De ontwikkeling bij peuters en kleuters

Peuters en kleuters krijgen steeds meer interesse in de andere sekse. Dat uit zich bijvoorbeeld in spelletjes als ‘vadertje en moedertje’. Ook ontdekken kinderen op deze leeftijd dat meisjes een vagina en jongens een piemel hebben. Ze beginnen hun eigen lichaam en dat van anderen te ontdekken. 

De ontwikkeling tijdens de basisschoolperiode

In de basisschoolperiode stellen kinderen over allerlei onderwerpen veel vragen, zo ook over seksualiteit. Door met ouders erover te praten en verhaaltjes te lezen, leren ze de eerste gedragsregels met betrekking tot seksualiteit. Daarnaast zullen kinderen steeds meer spannende gevoelens ervaren bij het aanraken van hun geslachtsdeel. 

Aan het eind van de basisschoolperiode belanden kinderen in de puberteit. De geslachtshormonen ontwikkelen zich, kinderen ervaren heftige emoties en genegenheid en hun lichaam verandert. Meisjes zijn dan vaak tussen de 8 en 10 jaar en jongens ongeveer 12 jaar. In deze periode kunnen kinderen voor het eerst de heftige emoties van verliefdheid ervaren, maar die worden vaak nog niet lichamelijk geuit. 

Fases van seksuele ontwikkeling van tieners

Vanaf hun vijftiende gaan jongens en meisjes de emoties van verliefdheid wel lichamelijk uiten. Tussen hun 15^e en 18^e hebben jongeren vaak hun eerste relatie en doen ze stap voor stap meer seksuele ervaringen op. Ze ontdekken hun eigen lichaam, zullen aan zelfbevrediging doen en ontdekken zo wat ze fijn vinden. Een ander woord voor zelfbevrediging is masturbatie. Het opdoen van seksuele ervaringen met anderen verloopt vaak in vier fases: 

1. Experimenteren met tongzoenen
2. Strelen onder de kleren 
3. Het lichaam van de ander ontdekken
4. De eerste keer geslachtsgemeenschap

Het verschilt per tiener hoeveel tijd er tussen de fases zit. Jongeren in Nederland hebben gemiddeld tussen hun 16^e en 18^e voor het eerst seks. 

Online media en seksualiteit

Tegenwoordig gebruikt een groot deel van de jongeren social media om mensen te leren kennen. Ze ontmoeten anderen via datingapps of een social medium als Instagram. De eerste stappen tot het krijgen van een relatie worden dan ook vaak online gezet. 

Door de grotere invloed van social media doen jongeren ook steeds vaker aan sexting. Dat is het maken en versturen van seksueel getinte foto’s en filmpjes. Jongeren vinden dit spannend en leuk, maar daar kleeft wel het risico aan dat deze naaktbeelden zonder toestemming online worden verspreid. Dat is erg vervelend voor de jongere en bovendien strafbaar voor iedereen die de beelden deelt. 

Steeds later seksueel actief

Uit cijfers van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) blijkt dat jongeren steeds later voor het eerst zoenen of seks hebben. In 2012 had 50% van de jongeren voor het eerst gezoend toen ze 14,4 jaar waren. In 2017 was dat rond 15,8 jaar. Strelen werd in 2021 door 50% voor het eerste gedaan met 15,2 jaar en in 2017 met 16,5 jaar. De eerste keer seks had de helft van de jongeren in 2012 met 17,1 jaar en in 2017 met 18,6 jaar. Dat is een verschuiving van 1,5 jaar.

RTL nieuws noemt daar een aantal mogelijke redenen voor. Allereest is in 2014 de leeftijd waarop jongeren voor het eerst alcohol mogen kopen, verhoogd van 16 naar 18 jaar. Alcohol verlaagt drempels, waardoor jongeren met seksuele interesse sneller overgaan naar seksuele handelingen. 

De invloed van online media op seks

Daarnaast lijken social media hier invloed op te hebben. Jongeren zijn onzeker, dat hoort bij de ontwikkelingsfase waar ze in zitten. De ‘perfecte plaatjes’ op social media doen daar nog een schepje bovenop. Bij de seksuele ontwikkeling hoort ook dat je ontdekt wat je wil en waar je in een partner naar op zoek bent. Doordat jongeren zichzelf vergelijken met de foto’s van ‘perfecte lichamen’ op social media en dus extra onzeker zijn, vinden ze die ontdekkingsfase extra moeilijk. 

Het flirten vindt ook steeds meer online plaats, in plaats van offline. Vroeger moest je elkaar in de kroeg of op een feestje ontmoeten. Tegenwoordig ontmoeten jongeren elkaar online of op een feestje, maar wisselen ze daar nummers uit. Het eerste contact en flirten vindt dan alsnog pas online plaats.

De druk om te presteren

Ook ervaren jongeren steeds meer druk om te presteren. Ze hebben het idee dat alles in één keer perfect moet gaan. Het uitproberen, wat voor de seksuele ontwikkeling enorm belangrijk is, komt daardoor ook onder druk te staan. Daarnaast zijn jongeren snel opgebrand door de druk die ze ervaren. Ze studeren, hebben een bijbaantje, hebben soms een bestuursfunctie bij een studievereniging en hebben een druk sociaal leven. Ze hebben nog weinig puf en tijd over om hun seksuele interesse te ontdekken. 

Daarnaast zijn jongeren met veel dingen steeds later. Ze worden later financieel onafhankelijk en gaan later het huis uit. De eerdergenoemde prestatiedruk die jongeren ervaren is daar ook vaak de oorzaak van.

Tot slot worden jongeren steeds conservatiever. Hun eerste keer seks willen veel jongeren niet vanuit een onenightstand, maar het liefst vanuit een relatie. Daardoor doen ze rustiger aan en zit er meer tijd tussen de verschillende seksualiteitsfasen. 

De rol van de ouder

Voor een goede seksuele ontwikkeling is de rol van ouders erg belangrijk. Die begint ook al vanaf de geboorte. Ouders moeten zorgen voor voldoende huid-op-huid contact en hun baby regelmatig vasthouden. Later is het van belang dat kinderen met hun vragen bij ouders terecht kunnen. Door gesprekjes en samen boekjes over seksualiteit te lezen, leren ouders hun kinderen de eerste gedragsregels. 

De puberteit

Komen kinderen in de puberteit, dan wordt het belang om over seksualiteit te praten nog groter. Ouders zullen ervaren dat hun kind lichamelijk sterk verandert en hevige emoties zal voelen. Het is belangrijk om daarover te praten, om vragen te beantwoorden, aanwijzingen te geven over wat wel en niet kan en ondersteuning te bieden voor hoe bijvoorbeeld met de hevige emoties om te gaan. Ouders zullen met hun kinderen moeten praten over de seksuele normen en waarden die in de maatschappij gelden. Jongeren vormen daar een mening over en zo hun eigen normen en waarden. 

Voorlichting geven over seks

Ook is het de taak van ouders om hun kind instructies te geven over het gebruik van voorbehoeds- en anticonceptiemiddelen en soa’s. Ouders denken vaak dat deze seksuele voorlichting wel op school plaatsvindt. Het is ook een vast onderdeel van de biologielessen, maar dat gebeurt dan klassikaal. Er komt vaak veel gegiechel bij kijken, waardoor jouw zoon of dochter bepaalde dingen mogelijk niet meekrijgt. Ook worden deze lessen vaak beperkt tot de informatie over wat voorbehoedsmiddelen en soa’s zijn, dus over de risico’s van seks. Het gaat daardoor vaak niet over het maatschappelijke aspect, dat het belangrijk is om toestemming te hebben en over dat seks ook leuk is. Het is dus belangrijk om als ouder met je kind hierover in gesprek te gaan. Zo weet je zeker dat hem of haar alles is verteld wat hij of zij moet weten.

Veel ouders vinden het moeilijk om over seksualiteit te praten. Het wordt als ongemakkelijk ervaren. Hoe een ouder dit ervaart, hangt vaak af van de seksuele opvoeding die de ouder zelf heeft gehad. Toch is het van groot belang dat ouders met hun kinderen over seksualiteit praten. Dat belang wordt tegenwoordig steeds meer benadrukt en ondervonden.

Eerste publicatie op: 11 maart 2022

• Deel Artikel:

Opvoeding

Geschreven door: Team Kennisdomein

Van Kennisdomein

Team Kennisdomein bestaat uit specialisten die hun sporen hebben verdiend. Het team zorgt voor invulling van Kennisdomein vanuit de passie voor schrijven en het delen van kennis met anderen. De specialisten willen graag meer inzicht creëren in tal van onderwerpen zodat...

Meer informatie